«Ազգային ինքնութենէն հեռացած հայերն աշխարհի տարածքին» թեմայով կլոր սեղանի մասնակիցներուն որոշումը

«Ազգային ինքնութենէն հեռացած հայերն աշխարհի տարածքին» թեմայով միջոցառումը, որ տեղի ունեցաւ 11 մարտ 2017-ին:

Կլոր սեղանի մասնակիցներու որոշումը

Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Ժողովի (Խորհրդարանի) Հայրենակցական, համայնքային ու հայրենասիրական հասարակական միութիւններու եւ Հաւատքի հարցերու մշտական յանձնաժողովներու ներկայացուցիչներուն կազմակերպած «Ազգային ինքնութենէն հեռացած հայերն աշխարհի տարածքին» թեմայով միջոցառումը, որ տեղի ունեցաւ 11 Մարտ 2017-ին, Կլոր սեղանի մասնակիցներու քննարկումներուն արդիւնքներուն, ինչպէս նաեւ նախորդ խորհրդաժողովի` «Այլակրօն հայերն աշխարհի տարածքին» թեմայով 08 Սեպտեմբեր 2016-ի մասնակիցներուն արտայայտած կարծիքներուն հիման վրայ որոշեց ստեղծել աշխատանքային խումբեր, հետապնդելու համար հետեւեալ ծրագրային նպատակները.

  1. Ազգային ինքնութենէն հեռացած հայերունվերաբերեալուսումնասիրութիւններու եւ հրատարակութիւններու մէկտեղումը մէկ գրադարան-պահոցի մէջ:
  2. Ազգային ինքնութենէն հեռացած հայերուն հետ կապերու հաստատման վերաբերեալտարեկանաշխատանքային ծրագիրի (ծրագիրներու) մշակումը:

Արմենակ Հարմանտայեան

Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Ժողովի (Խորհրդարանի) Հաւատքի եւ Հայրենակցական հարցերու մշտական յանձնաժողովներու ներկայացուցիչ

11.03.2017 թ.

Ելույթներ

Կլոր սեղան

ԱՐԱ ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ – «Համշէնահայութիւնը» (Պատմական Ակնարկ)

ԱՐԱ  ԱՀԱՐՈՆԵԱՆ – «Համշէնահայութիւնը» (Պատմական Ակնարկ)

 

«Ազգային ինքնութենէն հեռացած հայերն աշխարհի տարածքին» թեմայով երկրորդ խորհրդաժողովը տեղի կ՛ունենայ շաբաթ, 11 մարտ 2017-ին

Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Ժողովի (Խորհրդարանի) Հայրենակցական, համայնքային ու հայրենասիրական հասարակական միութիւններու եւ Հաւատքի հարցերու մշտական յանձնաժողովներու ներկայացուցիչներու կազմակերպած Խորհրդաժողովը տեղի պիտի ունենայ՝

Շաբաթ 11 մարտ 2017-ի, երեկոյեան ժամը 17,30-ին, Երեւանի Կոնգրէս հիւրանոցի դահլիճին մէջ, հասցէ՝ թիվ 1, Իտալիա պողոտայ:

Դռնփակ աշխատանքի սկիզբը կլոր սեղանի շուրջ՝ ժամը 18:00-ին:

Թեմայ՝

Նախորդ խորհրդաժովի՝ 08 սեպտեմբեր 2016-ի, մասնակիցներու առած որոշումներու իրագործման ու գործադրութեան ուղիներու հիմքերու նախապատրաստութիւն, որոնք են՝

1. Արեւմտեան Հայաստանի, Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի մէջ ապրող այլակրօն հայերու վերաբերեալ տուեալներու, տեղեկութիւններու հաւաքումը, այս թեմայով տուեալներու կեդրոնի մը ստեղծումը:

2. Արեւմտեան Հայաստանի (այդ թուում՝ Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի մէջ) ապրող այլակրօն հայերու հետ կապերու հաստատման մարտավարական – աշխատանքային ծրագրերու մշակումը:

3. Օժանդակութիւն՝ այն հայերուն, որոնք կը փափաքին վերադառնալ իրենց ինքնութեանը եւ ցանկութիւն կը յայտնեն վերադառնալ Բնօրրան:

Արմէնակ Հարմանտայեան

Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Ժողովի (Խորհրդարանի) Հաւատքի եւ Հայրենակցական հարցերու մշտական յանձնաժողովներու ներկայացուցիչ

05 Փետրուար 2017 թ.

Արեւմտյան Հայաստանի Ազգային Ժողովի (Խորհրդարանի) Լրատվական ծառայություն  

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան 6-րդ տարեդարձի կապակցութեամբ

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան ստեղծումը ընթացել է երկու փուլով:

 1-ին փուլում ընդունուել է Հռչակագիր «Արեւմտեան Հայաստանի Կառավարութիւն ստեղծելու գործընթացի մասին« (4 փետրուար 2011 թ.), որտեղ մասնաւորապէս ասուած է. «Արեւմտեան Հայաստանի Հայերու Ազգային Խորհուրդը, արտայայտելով Արեւմտեան Հայաստանի հայոց կամքը ու գիտակցելով իր պատասխանատւութեան խիստ կարեւորութիւնը իր ժողովուրդի հանդէպ, զոր կ’առնչուի անոնց իղձերու իրականացման եւ խեղաթիւրուած արդարութեան վերականգնման գործընթացին, հանդէս կու գայ հրապարակելու հետեւեալ որոշումը՝ Յենուելով միջազգային հետեւեալ հանգամանքներու վրայ.

ա) ՄԱԿ-ի մարդու իրաւանց համընդհանուր սկզբունքներուն

բ) միջազգային իրաւունքի հանրածանօթ չափանիշներուն

գ) Արեւմտեան Հայաստանի հայերու ինքնորոշման իրաւունքի կիրառման անհրաժեշտութեան, որ պահանջուած է Ազգային Խորհուրդի կողմէ 2004 թ. դեկտեմբեր 17-ին

Կը հռչակէ

Աշխարհասփիւռ հայութեան լիիրաւ պետական կառոյցի մը ստեղծումը, այսինքն՝ Արեւմտեան Հայաստանի վտարանդի կառավարութեան կազմութեան սկիզբը»:

2011 թ. ապրիլի 7-ին Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Խորհուրդի Նախագահի հրամանագրով Տիգրան Փաշաբեզեանը նշանակւում է վարչապետ ու ձեռնարկում կառավարութեան ձեւաւորման գործընթաց: Արեւմտեան Հայաստանի կառավարութիւնը սկզբում կոչուել է Արեւմտեան Հայաստանի Վտարանդի Կառավարութիւն, իսկ 2014 թ. օգոստոսի 10-ից այն վերանուանուել է որպէս Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան (Հայաստան) Կառավարութիւն:

Վերոնշեալ Հռչակագիրը հիմուած է երկու ամլ կարեւոր փաստաթղթերի վրայ՝ «Արեւմտեան Հայաստանի հայերի ինքնորոշման իրաւունքի մասին» Հռչակագրի (17 դեկտեմբեր 2004 թ.) եւ «Արեւմտեայ Հայաստանի հայերի իրաւունքների մասին» Հռչակագրի (20 յունուար 2007 թ.):

2004-ին ընդունուած Հռչակագրի 2-րդ յօդուածում նշուած է.

«Արեւմտեան Հայաստանի (Հայրենիք) երաշխաւորը իր ժողովուրդն է՝ այսօր տարագիր, որ իր իշխանութիւնը պիտի կիրառէ ուղղակիօրէն, ինչպէս նաեւ իր ներկայացուցիչներուն միջոցով՝ հիմնուելով Սահմանադրութեան եւ օրէնքներուն վրայ: Յանուն Արեւմտեան Հայաստանի (Հայրենիք) արտայայտուելու իրաւունքը Ազգային Խորհուրդի բացառիկ իրաւունքն է»:

2007-ին ընդունուած Հռչակագրում 3-րդ յօդուածում նշուած է.

«Արեւմտեան Հայաստանի հայերը իրենց իրենց տնօրինելու իրաւունք ունեն: Այս իրաւունքի շնորհիւ նրանք ազատօրէն որոշում են իրենց քաղաքական կարգավիճակը եւ ապահովում իրենց տնտեսական, ընկերային եւ մշակութային զարգացումը»:

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան ձեւաւորման 2-րդ փուլը սկսւում է 2014 թ. յունուարի 18-20-ին, երբ 2013-ի դեկտեմբերի 1-ին աւարտւում են Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Ժողովի (Խորհրդարանի) ընտրութիւնները ըստ` «Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային ժողովի (Խորհրդարանի) ձեւաւորման մասին» Հռչակագրի (25 մայիս 2013 թ.):

Պատգամաւորների լիազօրութիւնները հաստատւում են 2014-ի յունուարի 18-ին` առաջին նստաշրջանի ժամանակ, որտեղ Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային ժողովի (Խորհրդարանի) Նախագահ է ընտրւում Արմէն Տէր-Սարգսեանը:

2014-ի յունուարի 20-ին Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ է ընտրւում Արմէնակ Աբրահամեանը:

Նոյն օրը` 2014-ի յունուարի 20-ին, ԱՀՀ Նախագահ Արմէնակ Աբրահամեանի առաջարկութեամբ որպէս Արեւմտեան Հայաստանի Կառավարութեան Վարչապետ Տիգրան Փաշաբեզեան թեկնածութիւնը քննարկում ու հաստատում է Խորհրդարանը, որից յետոյ Վարչապետի նշանակումը հրամանագրով հաստատում է ԱՀՀ Նախագահը:

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան ստեղծումը ինքնանպատակ գործողութիւն չէ, այն թելադրուած է Արեւմտեան Հայաստանի հայերի իրաւունքները լաւագուն ձեւով պաշտպանելու ու իրականացնելու հայեցակարգով ու ռազմավարութեամբ:

Հաւատում ենք, որ ներդրուած ահռելի ջանքերն ու գործողութիւնները անպայման ցանկալի արդիւնք են գրանցելու, ուստի Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան 6-րդ տարեդարձի կապակցութեամբ սրտանց շնորհաւորում ենք մեր բոլոր գործընկերներին, ընկերներին ու համակիրներին, բոլոր հայրենակիցներին ու մաղթում նոր ուժ ու եռանդ մեր իրաւունքների պաշտպանութեան ու հաստատման գործում:

Տիգրան Փաշաբեզեան

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Վարչապետ

 04.02.2017 թ.

Հիւսիսային Կիպրոսի (Թուրքերու կողմէ գրաւուած 1974-են ի վեր) Թուրք ներկայցուցիչները հրաժարեցան ապահովել

Արեւմտէան Հայաստանի Ֆութպոլի Ազգային Հաւաքականը չի մասնակցիր Եւրոպայի ախոյանութէանը, որ տեղի պիտի ունենայ Յունիս 2017-ին Հիւսիսային Կիպրոսի /թուրքերու կ’ողմէ գրաւուած 1974-են ի վեր/ տարածքի վրայ, կազմակերպութէամբ միջազգային չի ճանցուած երկիրներու միացէալ կազմակերպութէան ConLFA:

Հիւսիսային Կիպրոսի /թուրքերու կ’ողմէ գրաւուած 1974-են ի վեր/ թուրք ներկայցուցիչները յայտարարեցին, որ չեն կրնար ապահովել Արեւմտէան Հայաստանի Ֆութպոլի Ազգային Հաւաքականի անվտանգութիւնը, մարզանքը խառնելով քաղաքականութէան, փորձելով ճնշում բանեցնել ընդհանրապէս խաղացողներու եւ խաղացողներու միջոցով մեր հայրենակիցներու ու լրատուական ցանցերու վրայ:

Կը յիշեցնենք Հիւսիսային Կիպրոսի /թուրքերու կ’ողմէ գրաւուած 1974-են ի վեր/ թուրք ներկայացուցիչներուն, որ  միջազգային լրատուական ցանցերուն վրայ ձեր այս ճնշումը էական արդիւնք չի գրանցելու, քանի որ մեր կամքը հաստատուն է, մեր Բնօրրան Հայրենիքի` Հայկական Լեռնաշխարհի պէս կայտառ ու տոկուն:

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ Արմենակ Աբրահամեանի շնորհաւորանքը Հայութեան 2017 թուականի Նոր Տարուայ և Սուրբ Ծնունդի կապակցութեամբ

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ Արմենակ Աբրահամեանի շնորհաւորանքը Հայութեան 2017 թուականի Նոր Տարուայ և Սուրբ Ծնունդի կապակցութեամբ

(Հայերեն եւ ֆրանսերեն լեզուներով)

 

 

 

2017 թուականի Նոր Տարուայ Նախագահական Մաղթաքները

Յարգելի հայրենակիցներ,

Ես լաւ գիտեմ մեր այսօրուան վիճակը՝ մանաւանդ երբ տեղեկութիւն ստացած եմ, թէ ինչ տեղի ունեցած է Հայաստանի Հանրապետութեան սահմանին գտնուող Չինարի գիւղին մօտ:

Ամիջապէս ցավակցություներս յայտնեցի զոհուածներու ընտանիքներուն,

Այսօր կ՛ուզեմ որ վստահ ըլլաք՝ մեր դիրքը պարզ է, այս բոլոր յանցագործութիւնները պիտի ունենան համարժէք պատասխաններ:

Սիրելի հայրենակիցներ,

Թոյլ տուէք ինծի, որ Հայ ժողովուրդին մաղթեմ յաջողութիւն, կամք եւ կորով՝ յանուն մեր իրաւունքներուն և հայրենատիրութեան, պահաջատիրութեան խնդրի արդարացի  լուծման, հիմք ընդունելով այն փաստը, որ մենք բնիկ ժողովուրդն ենք մեր հայրենիքին, նաև այն փաստերը,

Որ 9 Մայիս  2016  թ.-ին –  Արեւմտեան  Հայաստանի  Հանրապետութեան Նախագահական

Հրամանագիրով վաւերացրուած է Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւնը,

Որ 24 Յունիս 2016 թ.-ին – Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահական Հրամանագիրով վաւերացուած է Սեւրի խաղաղութեան պայմանագիրը,

Որ 9 Օգոստոսի 2016 թ.-ին – Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահական Հրամանագիրով վաւերացուած է Ծովի Պայմանադրութիւնը (կոնվենցիան),

Որ 1 հոկտեմբեր 2016 թ.-ին – Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահական Հրամանագիրով ընդունուեցաւ Մոնտեվիդեոյի Պայմանադրութիւնը (կոնվենցիան) պետութիւններու իրաւունքներուն մասին,

Որ 16 Հոկտեմբեր 2016 թ.-ին – Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահական Հրամանագիրով Հայ Լեգեոնը կը կազմէ Կամաւորականներու Պահեստային Գումարտակ,

Որ 11 Նոյեմբեր 2016 թ.-ին – Արեւմտեան Հայաստանի  Հանրապետութեան Նախագահական Հրամանագիրով բարձրացուեցաւ որոշում՝ Ռաֆայել Լեմկինին ճանչնալու որպէս «Արդարադատ գործիչ» Հայաստանի համար:

Թող 2017 թուականը ըլլայ արդար և իմաստալից տարի:

Ձեզի հետ Միասին 2017 թուականին ունինք կարեւոր հանդիպումներ՝ բացի մեր  ամէնօրեայ աշխատանքներէն:

Ինչպէս 19 Յունուարին՝ երբ նոյն օրը 1920 թ,-ին Դաշնակից տէրութիւնները ճանաչած են Արեւմտեան Հայաստանի պետութեան անկախութիւնը՝ որպէս Հայաստան և որպէս Հայկական պետութիւն,

Ինչպես Հայ Լեգէոնի հարիւրամեայ տարեդարձը,

Ինչպէս միասնաբար պիտի Պատրաստուինք 2018 թ,-ի Խորհուրդարանի ընտրություններուն համար,

Ինչպէս պիտի Պատրաստենք Ռուսական Հռչակագիրի (դեկրետի) հարիւրամեակի տարեդարձը՝ որպէս Արեւմտեան Հայաստանի անկախութեան առաջին պաշտօնական ճանաչման յուշ, երբ 11 Յունուար 1918 թ.-ին Ռուսաստանը ճանչած է Արեւմտեան Հայաստանի Հայերու ինքնորոշման իրաւունքը՝ մինչեւ անկախութիւն,

Ինչպէս 22 Նոյեմբերին իր իրաւարար վճռի հետ՝ ԱՄՆ-Ի 28-րդ Նախագահ Վուդրո Ուիլսընը ամրագրեց մեր անժամանցելի և անբեկանելի իրաւունքը:

Թոյլ տուէք՝ որ շնորհաւորեմ Հայրենիքի մէջ և Հայրենիքէն դուրս ապրող մեր հայրենակիցներու Նոր Տարին:

Կը Մաղթեմ Արեւմտեան Հայաստանի պաշտպանական ուժերուն՝ Մերձաւոր արեւելքի հայերուն և այլ բնիկ ժողովուրդներուն (Յոյներ, Ասորիներ, Եզդիներ, Արեւիներ եւ Քրդեր) ուժեղ դիմադրութիւնը մինչեւ խաղաղութիւն, շուտով նորեն կը միանանք:

Մենք ամէն ինչ կ՛ընենք՝ որպեսզի 2017 թուականը ըլլայ վճռական և դրական փոփոխութիւններու տարի,

Արեւմտեան Հայաստանի Ազգային Խորհուրդի անդամներուն, Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան անդամներուն, Ազգային ժողովի պատգամաւորներուն և, արտերկրի հայկական կառոյցներուն՝ կը մաղթեմ արդիւնաւետ տարի, թող այդ դրական փոփոխութիւնը հիմք հանդիսանայ խորքային եւ ներդաշնակ գործունէութիւն իրականացնելու համար,

Ինչպէս միշտ՝ մենք ուժեղ կ;լլանք միասնական, և նպատակասլաց՝ ազգային գերակայ խնդիրները լուծելու դժուարին ճանապարհին:

Թող 2017 թուականը ըլլայ արդար պահանջներու իրականացման տարի:

Անգամ մը եւս կը շնորհաւորեմ բոլորի Նոր Տարին և Սուրբ Ծնունդը, և կը  ցանկանամ գալիք տարին բերէ նորանոր յաջողութիւններ, նպատակներու և երազանքներու իրականացում:

Նոյնիսկ երբ անոնց հետ չենք՝ մենք մտքով կը մնանք մեր ազատամարտիկներուն կողքին:

Արմենակ Աբրահամեան

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ

31 Դեկեմբեր 2016թ.

Ռուսաստանի Դաշնութեան դիրքորոշումը Հայկական Հարցի լուծման վերաբերեալ  (3-րդ մաս)

Ռուսաստանի Դաշնութեան համար Հայկական Հարցի լուծումը, մինչեւ վերջերս, պարզ էր եւ սահմանափակուած Մոսկուայի «Ռուս-թուրքական պայմանագրի» դրոյթներով (16 Մարտ 1921 թ.) (1): Մինչեւ ճշմարտութեան բացայայտման այն պահը, երբ «Գունաւոր յեղափոխութիւններու» հետեւանքով Ռուսաստանը մէկը միւսի ետեւէ կորսնցուց դիրքեր Մերձաւոր Արեւելքի մէջ եւ կը մնար այն վերջնականապէս կորսնցնել, կորսնցնելով նաեւ Սուրիան: Մինչեւ այն պահը, երբ Մերձաւոր Արեւելքի մէջ Թուրքիոյ Հանրապետութեան վարած քաղաքականութիւնը Ռուսաստանի համար կը համարուէր չարիքներու փոքրագոյնը՝ համեմատած արեւմուտքի պետութիւններու վարած քաղաքականութեան: Մինչեւ այն պահը, երբ վերջնականապէս պարզ դարձաւ, որ Թուրքիան չի հրաժարիր նեոօսմանական քաղաքականութիւն վարելէն եւ հաւատարիմ կը մնայ յատկապէս ահաբեկչական ծայրահեղ խմբաւորումներուն մինչեւ վերջ աջակցելու ու օժանդակելու ծրագրին՝ փորձելով զանոնք ծառայեցնել տարածաշրջանային իր ծաւալապաշտական ու յարձակողական ձգտումներուն, որոնց կարգին՝ Սուրիա եւ Իրաք ներխուժման (2):

Այնուհանդերձ, յիշեցնենք Մոսկուայի պայմանագրի այն հիմնական դրոյթները, որոնք տասնամեակներ շարունակ սահմանափակեցին ինչպէս հայկական իրաւունքները պաշտպանելու հայկական կողմի հնարաւորութիւնները, այնպէս էլ Մերձաւոր Արեւելքի մէջ (եւ նրա միջոցով աշխարհում) լիարժէք քաղաքականութիւն վարելու ռուսական կողմի բոլոր ակնկալիքներն ու պատկերացումները:

Անոնցմէ առաջինը ձեւակերպուած է պայմանագրի 1-ին իսկ յօդուածին մէջ.

«Պայմանաւորուող կողմերէն իւրաքանչիւրը սկզբունքօրէն կը համաձայնի չճանչնալ ոչ մէկ հաշտութեան պայմանագիր կամ միջազգային որեւէ այլ փաստաթղթեր, եթէ Պայմանաւորուող կողմերէն միւսին ուժով կը հարկադրեն ընդունել այդպիսին: Ռուսաստանի Սոցիալիստական Ֆեդերատիւ Սովետական Հանրապետութեան կառավարութիւնը կը համաձայնի չճանչնալ Թուրքիոյ վերաբերուող եւ այսօր Թուրքիոյ Ազգային մեծ ժողովը ներկայացնող անոր ազգային կառավարութեան կողմէ չճանչցուած որեւէ միջազգային փաստաթուղթ: Թուրքիա հասկացողութեան տակ սոյն պայմանագրին մէջ կը յստակեցուին այն տարածքները, որոնք ներառուած են 1920 թուականի Յունուարի 28-ի թրքական Ազգային ուխտի մէջ, որը Կ. Պոլսոյ մէջ մշակած եւ հռչակած է Օսմանեան պատուիրակութեան Պալատը եւ հաղորդած մամուլին ու բոլոր պետութիւններուն»:

Աւելցնենք, որ պայմանագրի 16 յօդուածներէն եւս մէկը կ՛ենթադրուի, թէ կ՛առնչուի Ռուսաստանի շահերուն, 5-րդ յօդուածը՝ նեղուցներու անարգել օգտագործման վերաբերեալ, եւ վերջ, մնացած բոլոր յօդուածները կամ չեն առնչուիր ուղղակիօրէն Ռուսաստանի շահերուն, կամ կը հակասեն անոնց:

Միջազգային լայնածաւալ քաղաքականութիւն իրականացնելու տեսակէտէն Ռուսաստանի համար շատ մեծ սահմանափակումներ կը պարունակէ յատկապէս պայմանագրի 8-րդ յօդուածը.

«Պայմանաւորուող երկու կողմերը պարտաւորուած են իրենց տարածքներուն մէջ արգիլել այնպիսի կազմակերպութիւններու եւ խումբերու առաջացումն ու գոյութիւնը, որոնք ունին միւս երկրի, կամ անոր տարածքի մէկ մասի կառավարութեան դերն ստանձնելու հաւակնութիւն, ինչպէս նաեւ կը պարտաւորուի իր տարածքին մէջ արգիլել այնպիսի խումբերու գոյութիւնը, որոնց նպատակն է պայքարը միւս երկրի դէմ: Ռուսաստանն ու Թուրքիան փոխադարձութեան պայմանով կը ստանձնեն նոյնպիսի պարտաւորութիւն նաեւ Կովկասի Սովետական Հանրապետութիւններու վերաբերմամբ: Որոշուած կը համարուի, որ սոյն յօդուածին մէջ յիշատակուած թրքական տարածքի տակ կը հասկցուի այն տարածքը, որը կը գտնուի Թուրքիոյ Ազգային մեծ ժողովի կառավարութեան զինուորական եւ քաղաքացիական անմիջական կառավարման ներքոյ»:

Աւելորդ չէ նշել, որ Թուրքիան երբեք հաւատարիմ չէ եղած պայմանագրի ոգիին ու տառին, եւ մշտապէս գործեր է այնպէս, ինչպէս հարմար նկատեր է:

Սակայն ինչպէս նշեցինք արդէն, այս հարցին մէջ փոփոխութիւն յառաջացած է վերջին տասնամեակի ընթացքին՝ Մերձաւոր Արեւելքի մէջ տեղի ունեցող բուռն իրադարձութիւններու լոյսին տակ:

Այս իմաստով յատկապէս շրջադարձային է 2012 թուականը, երբ եւ Ռուսաստանի, եւ ԱՄՆ-ի քաղաքական շրջանակներն առաջին անգամ սկսան խօսիլ Սուրիոյ ազգային եւ կրօնական խումբերու, ասոնց շարքին՝ հայերու անվտանգութեան հարցերու եւ իրաւունքներու վերաբերեալ:

Մասնաւորապէս 2012 թ. Նոյեմբերի 16-ին Ռուսաստանի Նախագահ Վլատիմիր Փութինը յայտարարեց. «Պէտք է համաձայնութեան գալ Սուրիոյ ազգային խումբերու վերաբերեալ: Մեր գնահատակը յայտնի է, մենք կը համարենք, որ սկիզբը պէտք է պայմանաւորուիլ ապագայի վերաբերեալ, սկիզբը պէտք է հասկնալ, թէ ինչպէս ապահովել զանազան ազգային եւ կրօնական խումբերու օրինական շահերն ու իրաւունքները: Եւ ոչ թէ հակառակը՝ Ասատին հեռացնել, եւ յետոյ միայն մտածել, թէ անոնց հետ ինչպէս վարուիլ» (3, 4):

Սա միայն սկիզբն է, եւ մօտ ապագային շատ աւելի յստակ պիտի ըլլայ Ռուսաստանի Դաշնութեան վարած քաղաքականութիւնը Մերձաւոր Արեւելքի հիմնահարցերուն մէջ, որտեղ աւելի ու աւելի յստականալու է անոր կողմնորոշման փոփոխութիւնը դէպի 1918-1920 թթ. կայացուած որոշումներ ու պայմանագրեր, որոնք հաշուի կ՛առնէին տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդներու ու պետութիւններու օրինական իրաւունքներն ու շահերը, եւ անոր միջոցով ձգտումը՝ հաստատելու կայուն խաղաղութիւն Մերձաւոր Արեւելքի մէջ: Ասոնց շարքին նկատի ունենալով, անշուշտ, ոչ միայն Ռուսաստանի Կառավարութեան Հռչակագիրը «Թրքահայաստանի մասին» («Արեւմտեան Հայաստանի մասին», 11 Յունուար 1918 թ.), այլեւ Սեւրի Խաղաղութեան պայմանագիրը (10 օգոստոս 1920 թ.) եւ ԱՄՆ Նախագահ Ուտրո Ուիլսոնի Իրաւարար վճիռը (22 Նոյեմբեր 1920 թ.), ինչպէս նաեւ Հայերու ցեղասպանութիւնը դատապարտող Մեծ Բրիտանիոյ, Ֆրանսայի եւ Ռուսաստանի համատեղ յայտարարութիւնը, որտեղ 1915 թ. Ապրիլեան կոտորածները որակեցին որպէս «Թուրքիոյ նոր ոճիրը մարդկութեան եւ քաղաքակրթութեան դէմ» (24 Մայիս 1915 թ.) (5), Ռուսաստանի Դաշնութեան Պետդումայի ընդունած հռչակագիրը Հայ ժողովուրդի ցեղասպանութեան դատապարտման մասին (14 Ապրիլ 1995 թ.) (6):

Մերձաւորարեւելեան տարածաշրջանի եւ անկէ մեկնած ամբողջ աշխարհի մէջ լիարժէք քաղաքականութիւն վարելու եւ մնայուն խաղաղութիւն հաստատելու այլ տարբերակներ պարզապէս չկան, այդ թվում եւ այնպիսի մեծ ու հզօր տէրութեան համար, ինչպիսին Ռուսաստանի Դաշնութիւնն է:

Տիգրան Փաշաբեզեան`

Արեւմտեան Հայաստանի Հանրապետութեան Վարչապետ

 26.12.2016 թ.

 ***

 Ծանոթագրութիւն

  1. Տես, Պայմանագիր Ռուսաստանի եւ Թուրքիոյ միջեւ, 16 Մարտ 1921 թ., Մոսկուայ: (Ճոն Կիրակոսեան, Ռուբէն Սահակեան, «Հայաստանը միջազգային դիւանագիտութեան եւ արտաքին քաղաքականութեան փաստաթուղթերու մէջ՝ 1828-1923 թթ.», «Հայաստան» հրտ., Երեւան, 1972, էջ 499):
  2. Տես, Արմէն Տէր-Սարգսեան. «Հայկական Հարցը եւ Թուրքիոյ նեոօսմանական քաղաքականութիւնը, մարտահրաւերներ եւ սպառնալիքներ», զեկոյց՝ ներկայացուած «Ռեգնում» Լրատուական գործակալութեան կազմակերպած կոնֆերանսի ժամանակ, 17 Նոյեմբեր, 2016 թ., «Նոյեան Տապան» Լրատուական գործակալութիւն, http://nt.am/am/news/229947///?hayworld:

Армен Тер-Саркисян: «Армянский Вопрос и неоосманская политика Турции: вызовы и угрозы», ИА РЕГНУМ – https://regnum.ru/news/polit/2206970.html.

  1. Армен Тер-Саркисян: «Реализация Севрского договора – путь к миру на Ближнем Востоке», ИА РЕГНУМ – https://regnum.ru/news/polit/2206970.html/
  2. Տես, «Сначала нужно договориться о судьбе этнических групп и только потом ставить вопрос об отставке Асада», считает президент РФ, Подробнее на ТАСС, 16 ноября 2012, http://tass.ru/politika/647924/:
  3. ԱՄՆ Քոնկրէսը կը ցանկայ օգնել սուրիահայերուն, 08.2012 թ., Azatutyun.am:
  4. Տես, «Արեւմտեան Հայաստանի հայերու եւ Արեւմտեան Հայաստանի իրաւունքներու պաշտպանութեան իրաւական-քաղաքական միասնական փաթեթ» ժողովածուն (հայերէն, ռուսերէն կամ անգլերէն), որը կրնաք ձեռք բերել «Նոյեան Տապան» հրատարակչութիւն զանգահարելով՝ (+374 60) 2764 62: Հասցէն՝ ՀՀ, Երեւան, Իսահակեան 28: – http://nt.am/am/ourpublication/9/
  5. Տես, Պետական Դումայի յայտարարութիւնը 1915-1922 թթ. հայ ժողովրդի ցեղասպանութեան դատապարտման մասին. «Ռուսաստանի Դաշնութեան Դաշնային Ժողովի Պետական Դուման հիմնուելով անհերքելի պատմական փաստերու վրայ, որոնք կը վկայեն Արեւմտեան Հայաստանի տարածքին 1915-1922 թթ. հայերու բնաջնջման մասին, հետեւելով ցեղասպանութեան եանցագործութիւնը կանխարգելելու եւ անոր համար պատժի մասին 1948 թ. Դեկտեմբերի 9-ին ՄԱԿ-ի ընդունած Կոնուենցիայի ոգուն ու տառին, պատերազմական հանցագործութիւններու եւ մարդկութեան դէմ ուղղուած եանցագործութիւններու նկատմամբ վաղեմութեան ժամկէտ չլիրառելու մասին 1968 թ. Նոյեմբերի 26-ի ՄԱԿ-ի ընդունած Կոնուենցիային, ձգտելով վերածնել ռուսական պետութեան մարդասիրական աւանդոյթները, յիշեցնելով, որ Ռուսաստանի նախաձեռնութեամբ եւրոպական մեծ տէրութիւնները դեռ 1915 թ. հայ ժողովուրդի հանդէպ թուրքական կայսրութեան գործողութիւնները որակեր են որպէս «մարդկութեան դէմ ուղղուած եանցագործութիւն», նշելով, որ իր պատմական հայրենիքին մէջ եղբայրական հայ ժողովուրդի ֆիզիկական բնաջնջումը կատարվեր է Ռուսաստանի քայքայման համար պայմաններ ստեղծելու նպատակով, կը դատապարտէ 1915-1922 թթ. հայերու բնաջնջման կազմակերպիչներուն, իր կարեկցանքը կը յայտնէ հայ ժողովուրդին եւ Ապրիլի 24-ը կը համարէ ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի օր»:

http://www.genocide-museum.am/arm/states.php 

Աղբյուրը` IA REX – Միջազգային փորձագիտական հանրություն կայք –

http://www.iarex.ru/articles/53429.html

 Թարգմանութիւնը արեւելահայերէնէ՝ Սալբի Տ., «Լուսաւոր Աւետիս» Լրատուական կայք

*** 

Նախորդ հրապարակումները՝

  1. «Եւրոմիութեան դիրքորոշումը Հայկական Հարցի լուծման վերաբերեալ», 1-ին մաս:
  2. «ԱՄՆ-ի դիրքորոշումը Հայկական Հարցի լուծման վերաբերեալ», 2-րդ մաս: