Պրահայում կատարվածն այն էր, ինչի մասին երկար ժամանակ խոսում էր Ադրբեջանը եւ ինչի մասին երկար ժամանակ խոսում էր Նիկոլ Փաշինյանը։ Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքական վերլուծաբան Արգիշտի Կիվիրյանը՝ մեկնաբանելով Պրահայում Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի եւ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի նախաձեռնությամբ Փաշինյանի եւ Ալիեւի հանդիպմանը հաջորդած հայտարարությունը։
Փորձագետը հիշեցրեց, որ Փաշինյանը բազմիցս հայտարարել է, որ հայկական կողմը պատրաստ է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։
«Հայ ժողովրդի դեմ դավադրություն կա։ Բաքուն եւ Հայաստանի իշխանությունը ռազմավարություն իրականացրեցին, որ երբ Փաշինյանը նման հայտարարություններ է անում կամ համատեղ հայտարարություն է ընդունում Ադրբեջանի հետ, հայ հասարակությունն այնքան կոտրված վիճակում է, որ չի կարող ընդդիմանալ դրան։
Երբ Փաշինյանը խորհրդարանում առաջին անգամ խոսեց այս մասին, ժողովուրդը դեմ արտահայտվեց. Ուստի պետք էր կոտրել ժողովրդի կամքը, լարված իրավիճակ ստեղծել սահմանին, ստեղծել խուճապային տրամադրություններ, որպեսզի կոտրված վիճակում գտնվող հայ հասարակությունը հրաժարվեր սրանից եւ համաձայներ ցանկացած փաստաթղթի՝ միայն այս դժոխքին վերջ տալու համար։ Օգտագործվեց ամենապարզ քաղաքական հնարքը, որը նախկինում կիրառվել էր բազմաթիվ ժողովուրդների դեմ։ Փաշինյանը փորձեց հասարակության մեջ համոզմունք սերմանել, որ եթե դա չարվի, ավելի վատ կլինի, ինչն ուղեկցվեց սահմանին լարվածությամբ։
Փաշինյանը լավ գիտեր, թե ինչի է տանում իրավիճակը։ 44-օրյա պատերազմից հետո բոլոր ռեսուրսները պետք է ուղղվեին բանակի հզորացմանն ու սահմանի պաշտպանությանը, սակայն 2 տարում ոչինչ չարվեց։ Եթե Փաշինյանը փորձում է 44-օրյա պատերազմում կրած պարտությունը բարդել նախկինների վրա, ապա պետք է հիշի, որ իշխանության է եկել 2018 թվականին եւ երկու տարվա ընթացքում կարող էր շտկել սխալները (եթե այդպիսիք կան), այլ ոչ թե ոչնչացնել բանակը։ Ի՞նչն էր խանգարում Փաշինյանին պատերազմից երկու տարի անց «Տոր» եւ «Պանցիր» համակարգերը տեղակայել սահմանի երկայնքով եւ լուծել անօդաչու սարքերի խնդիրը»,-ընդգծեց Կիվիրյանը։
«Սա արվեց, որ ի վերջո այս փաստաթուղթը պարտադրվի, եւ Փաշինյանը կարող է ասել, որ փրկել է ժողովրդին՝ նկատի ունենալով այն, որ իր վարկածն առաջ է մղել եւ կարողացել է չեզոքացնել 1919-1920 թվականների քարտեզի ադրբեջանական տարբերակը։ Այսինքն՝ արցախահայության համար կատարված աղետը նա փորձում է ներկայացնել որպես փրկություն։ Փաշինյանը երկար սպասեց հարմար պահի եւ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ միասին կոտրեց հայ ժողովրդի դիմադրությունը։
Իշխանությունը կարող է ասել, որ Արցախի հարցը կապված է ժողովրդի ինքնորոշման պահանջի հետ եւ կապ չունի Պրահայում ընդունված փաստաթղթի հետ։ Բայց Հայաստանի թուլությունից ելնելով՝ Ադրբեջանը այս փաստաթուղթն օգտագործում է Արցախի հարցը ներքին հարցի վերածելու համար եւ կօգտագործի Լաչինի միջանցքը փակելու եւ Արցախի համար մարդասիրական խնդիրներ ստեղծելու համար։
Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը ոչ թե դադարեցրեց գործընթացը, այլ բացեց դժոխքի դարպասները։ Վերջին փաստաթուղթը նույնպես չի կանգնեցնի Հայաստանի եւ Արցախի դեմ ուղղված որեւէ գործընթաց, այն չի փրկի Հայաստանին։ Դա միայն կհանգեցնի նրան, որ Բաքուն նոր ախորժակներ կունենա»,-ասաց վերլուծաբանը։
Նրա խոսքով՝ Փաշինյանը թույլ է տվել, որ 1988 թվականից ի վեր հայ ժողովրդի ողջ պայքարն ու զոհաբերությունը՝ հանուն Արցախի, ջուրն ընկնի։
Հիշեցնենք, որ Պրահայի հայտարարության մեջ նշվում է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը վերահաստատել են իրենց հավատարմությունը ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը եւ Ալմա-Աթայի 1991 թվականի հռչակագրին, որոնցով երկու կողմերը ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը։ Նրանք հաստատել են, որ դա հիմք կհանդիսանա սահմանազատող հանձնաժողովների աշխատանքի համար, եւ որ այդ հանձնաժողովների հաջորդ հանդիպումը կկայանա Բրյուսելում մինչեւ հոկտեմբերի վերջ։
