Ներկայացնում ենք ՀՀ Թերթ «Հայաստանի Հանրապետություն Թերթ» HHTert.am կայքում հրապարակվաց զեկույց ՀՀ պետական, օրենսդիր, գործադիր, դատական, մարզային և համայնքային իշխանությունների կաքիստոկրատներից կազմված Նիկոլի և նրա թիմի հանցագործությունների մասին, ովքեր Հայաստանում և Սփյուռքում իրականացնում են Հասարակության Մերիտոցիդ (հասարակության լավագույն ուժերի միտումնավոր ոչնչացում)՝ սկսած 2018 թ. առ այսօր։

1) մայիս 2018 թ. Այսպես կոչված «թավշյա հեղափոխության» գագաթնակետին տեղեկություններ կային, որ Նախիջեւանի ուղղությամբ տեղակայված հայկական առաջավոր ստորաբաժանումները մի շարք դիրքեր են հանձնել Ադրբեջանին։ Խախտվել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը, և պետության ղեկավարը, վարչապետը, ՀՀ խորհրդարանը, Սահմանադրական դատարանը և դատախազությունը անհրաժեշտ քայլեր չեն ձեռնարկել Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանադրական կարգը վերականգնելու համար։ Սահմանադրական իրավունքի հիման վրա, եթե խախտվում է գործող սահմանադրության թեկուզ մեկ կետ (մեր դեպքում՝ երկրի տարածքային ամբողջականությունը), ապա Սահմանադրության մնացած կետերը ուժի մեջ չեն։ Հոդված 14. Զինված ուժեր և պաշտպանություն, կետ 1. Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերն ապահովում են Հայաստանի Հանրապետության սահմանների պաշտպանությունը, անվտանգությունը, տարածքային ամբողջականությունը և անձեռնմխելիությունը։ Հետևաբար, 2018 թվականի մայիսից մինչ օրս երկրում չի գործում ՀՀ Սահմանադրությունը։ 2) 27 սեպտեմբերի, 2020 թՀայաստանի իշխանությունն ամբողջությամբ դուրս եկավ Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) հարցով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի խաղաղ բանակցային գործընթացից և փաստացի բռնեց արցախյան հիմնախնդրի լուծման ռազմական ճանապարհ։ Միաժամանակ, Հայաստանի իշխանությունները փաստացի համաձայնել են հրաժարվել ԼՂ հարցով բանակցություններին մասնակցելուց։ 3) 2020 թվականի սեպտեմբեր–հոկտեմբեր (44-օրյա պատերազմ) 4) Նոյեմբեր 2020Հայաստանի Հանրապետության դեմ ագրեսորի պարտադրանքով Նիկոլի կողմից ստորագրված Արցախի հարցով 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության աննշանությունը, անօրինականությունն ու անարդարությունը, որտեղ փաստացի անտեսվել են հայ ժողովրդի շահերը։ Աշխարհահռչակ փորձագետների կարծիքը .Նոյեմբերի 9-ի աննշան, ոչ լեգիտիմ և անարդար Նիկոլի ԲԱՐԱԹը ՀՀ քաղաքացիների ազատ տեղաշարժի բոլոր խախտումների, տարածքային ամբողջականության խախտման, հաղորդակցությունների արգելափակման վերաբերյալ կցվում է կամ տես. https://dzen.ru/a/YYnfJiLtNE7i1Z8L Ցանկալի է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին տրամադրել բոլոր փաստաթղթերի ցանկը, ներառյալկապիտուլյացիայի մասին, որը առցանց և օֆլայն ստորագրել է ոչ լեգիտիմ Նիկոլը 2020 թվականի նոյեմբերից և 2021 թվականի ողջ ընթացքում։Նախագահի և Կաթողիկոսի հայտարարությունը՝ Հայրենիքի գրավման 100-ամյակի օրը՝ նոյեմբերի 22-ը որպես սգո օր. Այս օրը հայ իրականություն մտավ նախ որպես խոնարհության և հիշատակի օր, ապա աստիճանաբար մեծացավ և դարձավ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ոգեշնչման և պահանջատիրության օր։ Սակայն այս օրը կորստի օր է, ավելին՝ կորստի ճանաչման օր։Սակայն, որպես ազգ և որպես արդարության ձգտող հասարակություն, մեզ պետք է հաղթանակի և հատուցման օր, արդարության հաստատման և իրավունքների հաստատման օր։ Մեր իրականության մեջ կա այս օրը՝ հաղթանակի կրակը պահող այս օրը՝ նոյեմբերի 22-ը՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահ Վուդրո Վիլսոնի կողմից Հայաստանի և Թուրքիայի սահմանը որոշող Իրավարար վճռի հաստատման օրը։ Այս օրը Իրավարար վճռով Հայաստանի Հանրապետությանը տրվեց մեր բնօրրան-հայրենիքի մի մասը՝ նրա հյուսիսարևելյան հատվածը։ Այս օրը միջազգային իրավունքի հիման վրա կայացավ և մեկընդմիշտ ուժի մեջ մտավ որոշում, որը.1. կատարման համար պարտադիր է,2. իրավական տեսակետից այն ենթակա չէ վճռաբեկության և3. իրավունքների առկայության առումով չունի վաղեմության ժամկետ. 5) 2020-2021 թ.թ.Քանի որ, ըստ ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի և Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարարության հայտարարությունների, Հայաստանի սահմանները սահմանված չեն, տրամադրեք Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանության նախարարության հետ ստորագրած պաշտոնյաների ցանկը. Շուշիից մինչեւ Հայաստանի վարչական տարածքի Գորիսի և Կապանի շրջանների գյուղերը հանձնելու մասին. ՀԽՍՀ (Տեղ, Կոռնիձոր, Խնձորեսկ, Խնածախ, Որոտան, Արավուս, Խոզնավար, Վաղատուր, Արտաշեն, Շուռնուխ…) և որ փաստաթղթի հիման վրա. Խախտվել է Հայաստանի Հանրապետության Անկախության հռչակագիրը և ՀՀ Սահմանադրությունը, ՀՀ քաղաքացիների ազատ տեղաշարժը։ Բոլոր վերը նշված հարցերը և, ներառյալ օտարերկրյա ռազմական ուժերի ներկայությունը՝ խաղաղապահ ուժերի տեսքով, առանց միջազգային հանրության համաձայնության, չեն դիտարկվել և վավերացվել ՀՀ խորհրդարանում։ Քանի դեռ նման գործընթաց չկա, այս ամենը հանցագործություն է։Հանցագործության հետևանքները չեն կարող առաջացնել իրավունքներ (ex injuria non oritur jus): 6) ապրիլ 2024 թ.– Վարչապետ Նիկոլի ելույթի ժամանակ անհավանական փաստ է գրանցվել. իր հայտարարությունների արդյունքում նա իրավաբանորեն ճանաչել է իր ոչ լեգիտիմությունը.- արձանագրվել է, որ չորս, այսպես կոչված, վիճելի գյուղերի տարածքները Հայաստանի Հանրապետության տարածքները չեն.-Վարչապետի ընտրության ժամանակ այս գյուղերի բնակիչները քվեարկել են նրա օգտին։ Եթե այս գյուղերը Հայաստանի Հանրապետության տարածքներ չեն, ապա նման ընտրությունները չեն կարող լեգիտիմ լինել, քանի որ նրա օգտին քվեարկել են այլ երկրի տարածքից։ Եթե այս գյուղերը Հայաստանի Հանրապետության տարածքներ են, ապա նման դեպքերում առկա է պետական դավաճանության փաստ՝ իրավապահների համապատասխան գործողություններով։ Ցանկացած դեպքում այդ անձը չունի որևէ լիազորություն Հայաստանի Հանրապետության առնչությամբ, և այդ անձի նկատմամբ անհրաժեշտ են համապատասխան գործողություններ։ Ի սկզբանե ոտքերը մեծանում են ԿԱՊԻՏՈՒԼՅԱՆՏ վարչապետի վերընտրությունից, որը ստեղծեց այս բոլոր նոր խնդիրները Հայաստանի համար։ Մարդկության պատմության մեջ կապիտուլյանտը մահապատժի է ենթարկվում այս կամ այն կողմից, և մարդկայնորեն նրան թույլ են տալիս հեռանալ, քանի որ պարտվողը չի կարող դեմ լինել գրեթե ոչ մի բանի ստորագրմանը. սահմանների ճանաչմանը, հաղորդակցությունների բացմանը և պայմանագրերի ստորագրմանը, չի կարող մանևրել, խուսափել: Վաշխառուները վերընտրեցին դասալիքին, հեռացողին և կակիստոկրատին, որպեսզի բոլորին հասկացնեն, որ Հայաստանի ժողովուրդը սատարում է այն ամենին, ինչ համաձայնել և արել է Նիկոլը, ինչպես նաև աջակցելու է այն ամենին, ինչ արվելու է ընտրություններից հետո և հիմա, կարող է հասնել ցանկացած համաձայնության, ներառյալ տարածքը ցանկացած ձևաչափով հանձնելու և հետագայում քրեական պատասխանատվություն չկրելու վերաբերյալ։ ՀԱՐՑԻ ԷՈՒԹՅՈՒՆԸԱյսօր համաշխարհային հանրության մութ ուժերի ցեղասպան վաշխառու մեքենան անպատիժ է գործում ավելի քան 100 տարի՝ Մերիտոցիդ իրականացնելով աշխարհասփյուռ հայության դեմ՝ օգտագործելով իշխանության կակիստոկրատներին, նրանց ստեղծած Հայաստանի Հանրապետություն կոչվող վերապահումը. Հակառակ համաշխարհային հանրության ամենաբարձր մակարդակով Հայաստան պետության տարածքի կոչման վերաբերյալ հիմնարար որոշումների՝ դե-յուրե և փաստացի, ողջ հայ ժողովրդին արհեստականորեն Օսմանյան կայսրության կապիտուլյանտի կարգավիճակ շնորհեց: Սա լկտիություն է: Հայաստանի Հանրապետությունում դասալիքների և ռեզերվացիոն կառավարության կողմից սահմանադրական իրավունքների ոտնահարման առաջին փորձնական և ուսումնական քայլը ՀՀ տարածքային ամբողջականության խախտումն է՝ Վայոց ձորի մարզի Նախիջևանի սահմանամերձ Խաչիկ գյուղի մերձակայքում մի կտոր հող հանձնելու տեսքով. հարևանների գերեզմանատներ այցելությունների պատճառաբանությամբ. իրականացվել է 2018թ. Սահմանադրության մեկ կետի խախտումը հանգեցնում է ամբողջ հիմնարար օրենքի անարդյունավետությանն ու օրակարգում է ՀՀ Սահմանադրության վերականգնման հարցը։ Նախագծողների կարծիքով, անգործուն Սահմանադրության իրավական վակուումի նման փաստը թույլ կտա բոլոր մեղավորներին հետագայում խուսափել քրեական պատասխանատվությունից Հայաստանի քաղաքացիների և ողջ հայ ժողովրդի նկատմամբ իրենց ոճրագործությունների համար, մասնավորապես. – միջազգային հանրության կողմից ստեղծված ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի բանակցային գործընթացից դուրս գալու և արցախյան հիմնախնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու համար.- պատերազմում պարտության, կապիտուլյանտի կարգավիճակ ձեռք բերելու, փոխհատուցման վճարման համար.- ազգի սերուցքի զոհաբերության համար, որը հանգեցրեց բնակչության երեք սերունդների վերարտադրության բացակայության.- Անկախության հռչակագրի պահանջները չկատարելու, Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության, օրենքների, իրավական և նորմատիվ ակտերի խախտման համար.- Հայաստանի միութենական Հանրապետության տարածքից ռազմավարական տարածքների և հաղորդակցությունների հանձնման համար. – նոր ակադեմիական քաղաքի ենթակայության տակ գտնվող բուհերի և գիտական կառույցների, ստեղծագործական միությունների փակման համար՝ առևտրի կենտրոնների, համամների և հյուրանոցների համար լիկվիդացիոն անշարժ գույք և հողատարածքների հետագա վաճառքի նպատակով.- հողատարածքների և ճանապարհաշինական աշխատանքների, անտառահատումների, քաղաքների և գյուղերի կանաչ տարածքների մրցույթների միջոցով բյուջետային միջոցների ծախսման ապօրինի սխեմաների համար.- Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան իրավունքների խախտմամբ միջանցքների բացման, թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության, երեխաների և նրանց օրգանների վաճառքի, զենքի, պատմամշակութային ժառանգության իրերի առուվաճառքի ճանապարհ բացելու համար.- երկրի ներսում քաոս ստեղծելու համար և այլն։ 7) 2024 թվականի ապրիլի 7-ին և ապրիլի 24-ին7.1. Նիկոլը կասկածի տակ է դնում Հայոց ցեղասպանությունը և ցուցակներ պահանջում, որոնք իշխող կուսակցության ներկայացուցիչը, պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահը կրկնում և ուղղում է, որ դա անհրաժեշտ է զոհերի ունեցվածքը ճշտելու համար, իսկ Սփյուռքի հանձնակատար կոչվածը ուրախությամբ ասում է. մենք վերջապես գիտականորեն կուսումնասիրենք այս հարցը։ Քանի որ Նիկոլը ոչ միայն դասալիք է, այլ նաև թերուս, խորհուրդ է տրվում տեղեկացնել նրան և իր կակտոկրատների թիմին, որ նա աշխատանքի է ընդունվել միջազգային իրավունքի այդ սուբյեկտի մենեջեր աշխատելու համար, հիմնադիր և իրավական փաստաթղթերում գրված է. Հայոց ցեղասպանություն, չհաշված այն փաստը, որ համաշխարհային հանրությունը ամենաբարձր մակարդակով, դեռ 1918թ. Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսից և Ազգերի լիգայի ստեղծմամբ ձևակերպեց հայ ժողովրդի դեմ հանցագործությունները որպես մարդկության և մարդկայնության դեմ ուղղված ոճրագործություն, ՄԱԿ-ը հաստատեց Ռ. Լեմկինի զեկույցը, որի հիման վրա հաստատվեց ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի «Ցեղասպանությունների կանխարգելման մասին» կոնվենցիան. Հոլոքոստի համար պատժելու համար: Կոնվենցիայի հաստատման հիմքը Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության հաստատված փաստն էր։ Սփյուռքի հանձնակատարին տեղեկացնում ենք, որ ցեղասպանության վերաբերյալ միակ գիտական փաստաթուղթը Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և պատժելու մասին կոնվենցիան է։ Ընդունվել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 260 (III) բանաձեւով 1948 թվականի դեկտեմբերի 9-ին։ Մնացածը գիտություն կամ միստիկա չէ, այլ պանթուրքիզմի շահերի պաշտպանություն։ Եվ, այնուամենայնիվ, իսլամը դրա հետ կապ չունի, Մեծ Մերձավոր Արևելքի մահմեդական ժողովուրդները հայերին փրկել են ցեղասպանությունից, և Սփյուռքի գերատեսչությունը մեծ պարտք ունի այս ժողովուրդներին: Եթե ՀՀ խորհրդարանի պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահը հետաքրքրված է Հայոց ցեղասպանության զոհերի ունեցվածքի խնդրով, ապա նպատակահարմար է, որ նա, որպես պատգամավորի պարտականությունները կատարող պատգամավոր, նախաձեռնի և ստեղծի մշտական հատուկ կենտրոն, որը կիրականացնի հաշվապահական հաշվառում, գույքագրում, վերլուծություն, անկախ աուդիտ, որակական գնահատում և ֆինանսատնտեսական, դատաբժշկական փորձաքննություն Հայոց ցեղասպանության, Արևմտյան Կասպից ծովի Մեծագույն մշակութային ցեղասպանությունից և Արցախում Հայոց ցեղասպանության հետևանքների վերականգնման եւ փոխհատուցումների համար: 7.2. Ապրիլի 24-ին՝ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը, Հայաստանի վարչապետը պաշտոնական հայտարարություն է տարածել, որում ներգրավվել է զոհերի մեղադրման մեջ՝ կասկածի տակ դնելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի պատասխանատվությունը ցեղասպանության հանցագործության համար: Հայ ժողովուրդը հատկապես տարակուսած և անհանգստացած է այս հայտարարության ասպեկտներից, ինչպես նաև Փաշինյանի զինակից Հովիկ Աղազարյանի վերջերս տված հարցազրույցից, որը կասկածի տակ է դնում Հայաստանի՝ Թուրքիայի համար արդարադատության հասնելու իրավական հիմքերը , և ՔՊ կուսակցության անդամ և պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանի գլխավորած քննարկումները` ցեղասպանության զոհերի ցուցակը կազմելու վերաբերյալ: Ռ.Լեմկինի ինստիտուտի դատապարտող հայտարարությունը՝ ցեղասպանության ժխտմանը.Նիկոլ Փաշինյանի առեղծվածային մասնակցությանը Թեև Ռ. Լեմկինի ինստիտուտը սովորաբար չի միջամտում պետությունների ներքին գործերին, բայց եթե չկա ցեղասպանության ներքին վտանգ, ինստիտուտը պետք է լուծի Նիկոլի վերջին հայտարարություններից բխող խնդիրները. որոնք հակասում են Ցեղասպանության կանխարգելման, ցեղասպանության ճանաչման և արդարության հիմնարար սկզբունքներին և որոնք ուղղակիորեն առնչվում են Հայաստանի ազգային անվտանգության խնդիրներին։ Սա էլ ավելի կարևոր է դառնում Ադրբեջանի անհանգստացնող տարածքային պահանջների և վերջին տասնամյակների ընթացքում հայերի դեմ շարունակվող ցեղասպանության քաղաքականության համատեքստում: 7.3. Թող հեռացող, դասալիք ու կապիտուլյանտ Նիկոլն իր կակիկոստոկրատների ու սորոս-խոճկորների շքախմբի հետ ցուցակ ներկայացնի.Ա) 44-օրյա պատերազմի զոհված զինվորականներ և քաղաքացիական անձինք.Բ) I, II, III խմբերի հաշմանդամներ և 44-օրյա պատերազմի պրոֆեսիոնալ հիվանդներ.Գ) պատերազմում կորած անհայտ անձինք.Դ) ռազմագերիներ.Դ) 9 ամիս շրջափակման մեջ գտնվող Արցախի բոլոր քաղաքացիները.Ե) Արցախում Հայոց ցեղասպանությունից բռնի վերաբնակեցված հայերը (մինչ 2023 թվականի սեպտեմբեր) և Հայաստանից (2023 թվականի սեպտեմբերից առ այսօր).Զ) 9 ամիս շրջափակման մեջ գտնվող Արցախի բոլոր քաղաքացիները.Է) պատասխանատու է Արցախում մնացած զենքերի, հնագիտական առարկաների, մշակութային արժեքների և ազգային հարստությունների համար. Ը) Հայաստանից բռնի ուժով կամ հարկադրված տեղահանվածների համար (Սպիտակ ցեղասպանություն) 2018-2024 թթ. Ինչու՞ խորհրդարանը չի ընդունել «Օսմանյան կայսրությունում և Հանրապետական Թուրքիայում հայերի և այլ բնիկ ժողովուրդների ցեղասպանության ժխտումը քրեականացնելու մասին օրենք (1878 թ. առ այսօր), Հայերի և այլ ինքնավար ժողովուրդների ամենամեծ մշակութային ցեղասպանությունն ու էթնոսպանությունը։ Արևմտյան Կասպից տարածաշրջանը և Նախիջևանը (1905-1991), Սպիտակ ցեղասպանություն, Մարդասիրություն և Մերիտոցիդ բոլշևիկյան իշխանությունների և Հայաստանի Հանրապետության կողմից (1920-ից առ այսօր), Արցախի Հայոց ցեղասպանությունը Ադրբեջանի Հանրապետություն (1991-սեպտեմբեր 2023) « …Ես զգում եմ, որ մենք մեղավոր ենք երեսպաշտության յուրօրինակ գարշելի ձևի մեջ, երբ բարեկամություն ենք դավանում Հայաստանի և Թուրքիայի ճնշված ցեղերի համար, բայց չենք պատերազմ ում Թուրքիայի դեմ։ Թույլ տալ թուրքերին կոտորել հայերին և հետո թույլտվություն խնդրել փրկվածներին օգնելու, և այնուհետև պնդել, որ մենք օգնում ենք փրկվածներին՝ որպես պատճառ, թե ինչու չպետք է հետևենք միակ քաղաքականությանը, որը մշտապես կդադարեցնի նման ջարդերը. և՛ հիմար է, և՛ գարշելի:

…Հայկական սարսափը կայացած փաստ է. Դրա առաջացումը մեծապես պայմանավորված էր պացիֆիզմի քաղաքականությամբ, որին այս ժողովուրդը հետևում էր վերջին չորս տարիներին: Մեր միսիոներների ներկայությունը և պատերազմ չգնալը չխանգարեցին թուրքերին կոտորել կես միլիոնից մեկ միլիոն հայերի, սիրիացիների, հույների և հրեաների, որոնց ճնշող մեծամասնությունը հայեր էին: Մեր այժմ պատերազմ հայտարարելը, անշուշտ, չի պատճառի այն վնասի մեկ հարյուրերորդ մասը, որն արդեն հասցվել է անցյալում պատերազմ չգնալու պատճառով. և դա մեզ հնարավորություն կտա ապագայի համար մշտական արժեքավոր ծառայություն մատուցել և, ի դեպ, ևս մեկ քայլ անել՝ վերականգնելու մեր հարգանքը:

Մենք պետք է պատերազմենք, որովհետև դա չանելն իրականում նշանակում է վատ հավատք ցուցաբերել մեր դաշնակիցների նկատմամբ… որովհետև հայկական ջարդը պատերազմի ամենամեծ հանցագործությունն էր, և Թուրքիայի դեմ չգործելը նշանակում է ներել նրան. որովհետև թուրքական սարսափի հետ արմատապես չվարվելը նշանակում է, որ աշխարհի ապագա խաղաղությունը երաշխավորելու մասին բոլոր խոսակցությունները չարաճճի անհեթեթություն են. և որովհետև երբ մենք հիմա հրաժարվում ենք Թուրքիայի հետ պատերազմելուց, ցույց ենք տալիս, որ մեր հայտարարությունը, թե մենք ի նկատի ունեինք «աշխարհը ժողովրդավարության համար անվտանգ դարձնելը», կեղծ ծափահարություններ էին:»

Թեոդոր Ռուզվելտի նամակներից,

ԱՄՆ 26-րդ նախագահ, 1918 թ.

8) Ապրիլ 2024 թՈչ լեգիտիմ Նիկոլն ու Ալենն այսօր «բնակավայրերի հանձնում» արտահայտության փոխարեն հնչեցնում են «տարածք» բառերն ու համակցությունները։ Տեղեկացնում ենք նրանց, որ միջազգային իրավունքով սահմանագծումը և սահմանազատումն իրականացվում է միջպետական փաստաթղթի հիման վրա՝ կից հաստատված քարտեզով։ Ալմաթիի համաժողովում փլուզված ԽՍՀՄ միութենական հանրապետությունների սահմանների վերաբերյալ ոչ մի փաստաթուղթ չի քննարկվել կամ հաստատվել։ Ադրբեջանը չի մասնակցել և մի մասով ավելի ուշ միացել է հռչակագրին։Հայաստանի սահմանների մասին միակ փաստաթղթերը. 1. դե յուրե1920 թվականի փետրվարի 24-ին Ազգերի Լիգայում Առաջին համաշխարհային պատերազմում հաղթողների բարձր տերությունների կողմից ստեղծված Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսում ստեղծված Հատուկ հանձնաժողովի զեկույցը (որը նաև մարդահամար է անցկացրել Արցախում, Նախիջևանում, Զանգեզուրում և Ջավախքում՝ ըստ ազգության), Սևրի պայմանագիր, Միացյալ Նահանգների իրավարար վճիռ, 22 նոյեմբերի, 1920 թ.2. դե ֆակտոՀայաստանի նկատմամբ մանդատի հարցի քննարկում ԱՄՆ Կոնգրեսում.Եթե անհամաձայնություն է առաջանում, հարցը լուծում է Ազգերի լիգայի խորհուրդը, այսինքն. ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան.Ինչու՞ Հայաստանը չի դիմում ՄԱԿ-ին կամ դատարանին՝ կապիտուլացված Օսմանյան կայսրության նկատմամբ Հաղթողների բարձր լիազորությունները ստորագրողների երաշխիքներով փաստաթղթեր ստանալու համար։ 9) Ըստ Վ.Պետրոսյանի՝ «Նարեկացին իրեն խաչել է դարի մեղքերի համար, իսկ մենք՝ …Բացի հանրային պատասխանատվությունից (օրինակ՝ Գերմանիան ճանաչեց իր հանրային պատասխանատվությունը հրեաների Հոլոքոստի համար, Թուրքիան չճանաչեց հայերի, հույների, ասորիների, եզդիների և այլ բնիկ ժողովուրդների ցեղասպանությունը), կա նաև ընտանեկան/ցեղային/ պատասխանատվություն։ Վերսալի չեղարկված և տապալված ռազմական տրիբունալից հետո Տրիբունալը ձևավորած Հայկական քաղաքակրթության տրիբունալը առաջին հերթին լուծեց հայի պատասխանատվության հարցը՝ ուժերով փոխանցելով Պոլսում մտավորականության և այլ հայ դավաճանների ցուցակն ու հասցեները։ Նաեւ՝մերձավոր ազգականների, որպեսզի հետագայում ընտանիքը չկրի այս խարանը։ Նմանապես, Մելիք-Ֆրանգուլը դեռևս կրում է ընտանեկան պատասխանատվությունը։ Այդպես կլինի այսօր։Յուրաքանչյուր ժողովուրդ ազատ է իր խորհրդանիշների ընտրության հարցում՝ անկախ նրանից՝ ունի քաղաքական կազմակերպված համայնք, թե ոչ, պետություն է, թե էթնիկ խումբ։ Արարատ լեռը ողջ քրիստոնյա աշխարհի կողմից ընդունվել է որպես հայության սրբազան պատմության մի մաս։ Զինանշանները պատմության ամփոփում են, ինքնության արտահայտում և խորհրդանիշ: Հայաստանի զինանշանի վրա Արարատ լեռան առկայության խնդիրը կապ չունի Հայաստան պետության ներկայիս վիճակի մասին որևէ պնդումների հետ։ Սա ակադեմիական կամ միջազգային իրավունքի խնդիր չէ, դա զուտ քաղաքական ճնշում է թշնամու կողմից, որն անընդհատ սպառնում է տարբեր պատժամիջոցներով, պատերազմով և այլն։ Նրա հիմնական նպատակն է՝ «այն, ինչ եղել է անցյալում, գոյություն չունի, և անցյալը պետք է վերաշարադրվի»՝ ելնելով այսօրվա Հայաստանի ծանր վիճակից։ Սա բռնություն է, ճնշում, անընդունելի պահվածք ցանկացած միջազգային ինքնիշխան պետության նկատմամբ։ Նիկոլն ու իր կակիստոկրատները փորձում են ներկայիս քաղաքական իրավիճակը ընդլայնել պատմության և ինքնության մեջ, ինչը բոլորովին անընդունելի է ինչպես մարդու իրավունքների, այնպես էլ ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի տեսանկյունից։ Հասկանալի է, որ չկա իրավական կամ բարոյական հիմք, կա զուտ բռնի, դաժան քաղաքական ճնշում։ Այսօրվա քաղաքական իրավիճակը փաստ է, որը ապացուցման կարիք չունի. Արարատ լեռը հայկական ինքնության խորհրդանիշն է, և այժմ փորձեր են արվում այն ջնջել։ Արարատը եզակի խորհրդանիշ է, որն իրեն ոչ միայն հայերն են համարում, որը խորհրդանշում է Հայաստանի պատմությունն ու ապագան, այլ նաև ամբողջ աշխարհը։ Մոտավորապես 13-րդ դարից եվրոպացի ճանապարհորդները մշտապես պատմություններ են բերում Եվրոպա այն մասին, որ Արարատ լեռը, որի վրա իջել է Նոյան տապանը, գտնվում է Հայաստանում։ Նույնիսկ քարտեզի ամենավաղ պատկերներում՝ սկսած 8-րդ դարից, երբ խոսում էին կորած դրախտի կամ դրախտի և Նոյան տապանի ոռոգման չորս գետերի մասին, Հայաստանը աչքի էր ընկնում որպես կորսված դրախտի հայրենիք, որպես Նոյան տապանի վայրէջքի վայր։ Սա եզակի դեպք է, երբ ոչ միայն հայերն են ստեղծել իրենց երկրի խորհրդանիշը, այլ ողջ քրիստոնյա աշխարհն այն ընդունել է որպես սուրբ պատմության մաս։ 13-րդ դարից սկսած Արարատ լեռը մեկ անգամ չէ, որ նույնացվել է հայերի հետ, և դա այդպես է նաև այսօր։ Կան բազմաթիվ ուսումնասիրություններ՝ «Վերադարձ Արարատի երկիր», «Արարատի պատմություն», որոնցում ժամանակակից հետազոտողները նկատի ունեն Հայաստանը, ոչ թե Հայաստանի Հանրապետության ներկայիս սահմանները, այլ նաև Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական երեւույթ։ Քարահունջը աստղադիտարան չէ, բուհերի, կոնսերվատորիայի, ՀՀ ԳԱԱ, Գրողների միության և այլ ստեղծագործական միությունների անշարժ գույքի զավթումը, Մատենադարանի վաճառքը, ծառահատումները, ՊՆ շենքի պայթեցում, ՀԱԵ-ի դեմ պայքար. այս ամենը մշակութասպանության, հայասպանության քայլեր են քակիստոկրատ Նիկոլի կողմից Մերիցոտիդի գործով։ 10)Որակաչափություն Հայաստանի համար(Հայկական քաղաքակրթության պետական, օրենսդիր, գործադիր, մարզային, քաղաքային, դատական իշխանությունների, սփյուռքի և արդյունաբերական կառույցների (մարմինների), լրատվամիջոցների (հաղորդակցության) որակական չափանիշները.Եվ Հայաստանի ներդրումային ատլասն ու երկրի նորարարական նախագծերի փաթեթը) Ուսումնասիրելով Հայաստանի անցած ճանապարհն ու ճակատագիրը՝ մենք համոզվում ենք, որ հայ ժողովրդին մնում է միայն մեկ փրկություն՝ արմատական որակական փոփոխություն հասարակության բոլոր ոլորտներում, առաջին հերթին՝ տնտեսական, քաղաքական և սոցիալական։ Որովհետև քանակական ուղիները տուժել են, բացահայտվել և հնացել են իրենց վերջին օրերին: Հայոց ցեղասպանությունից և մշակութային մեծագույն ցեղասպանությունից հետո ոչ ոք ոչ մեկին իրավունք չի տվել գողանալու Լենին-Աթաթուրք դաշնագրի ստեղծած գույքը՝ Հայկական ԽՍՀ կոչվող ռեզերվացիայում՝ տեղացի և արտասահմանյան հայերի ուժերով 80 տարի շարունակ։ Բոլշևիկյան իշխանության փլուզումից հետո բոլոր կառավարիչները կենդանաբանական այգու օլիգարխների իրենց ազնվությամբ ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետությունից հեռացրին սփյուռքի հայերին, այլև երկրի ողջ ունեցվածքը փոխանցեցին կառավարության օպերատիվ կառավարմանը։ Հայաստանի քաղաքացիներին սեփականությունից զրկելով՝ բեմադրվեց Հայոց սպիտակ ցեղասպանություն՝ շուրջ 1,5 միլիոն քաղաքացի ստիպված է եղել լքել հանրապետությունը։ Կակիստոկրատներ (անգլ. Kakistocracy հին գր. kakiotoc «վատագույն») – կառավարման համակարգ, որը ղեկավարվում է վատագույն, ամենաքիչ որակավորում ունեցող և ամենաանբարեխիղճ քաղաքացիների կողմից, որը Հայաստանում իշխանության է եկել կեղծ գունավոր հեղափոխության միջոցով։ Կակիստոկրատիայի հետ սերտորեն կապված է Մերիտոցիդ հասկացությունը՝ հասարակության լավագույն ուժերի նպատակային ոչնչացումը: Նրանք նաև կտրեցին երկրի բյուջեն իրենց ստեղծած կեղծ ֆոնդերի միջոցով։ Այս ամբողջ 33 տարիների ընթացքում հայկական սփյուռքը դարձել է Հայաստանի իշխող կլանների կոչ, երկրների քաղաքացիները ծայրահեղ աղքատացել են, իսկ նրանց կյանքը, ազատ տեղաշարժի հիմնական իրավունքը հասցվել է քաղաքային կոյուղու մակարդակի: Բոլոր մակարդակների իշխանությունների այս բոլոր գործողությունները կամ անգործությունները գտնվում են Հայկական քաղաքակրթության տրիբունալի հայցի ներքո:Փրկության այս ճանապարհին մեզ կենսականորեն անհրաժեշտ է որակաչափությունը՝ որպես համաշխարհային առաջադեմ պրակտիկաների կողմից կիրառվող տնտեսական մեթոդաբանության անբաժանելի մաս: Պահանջարկված է.

Պետական կառույցների ստեղծումը, պետության ու ժողովրդի կառավարումը ոչ միայն գիտություն է, այլև՝ շատ բարդ գիտություն։ Այդ մասին են վկայում դեռևս ք․ծ․ա․ I հազ․ Չինաստանից, Հնդկաստանից, Միջագետքից, Հունաստանից, Հռոմից մեզ հասած ու պետության կառավարմանը նվիրված տրակտատները և այդ ասպարեզում մինչ օրս կատարվող հետազոտությունները։

Հին հեղինակների աշխատանքներում նաև երկու կարևոր հարցեր են շեշտվում․

– Պետության կառավարումը բազմապարամետրիկ խնդիր է և երկու տարբեր ժողովուրդների նույն մեթոդներով հնարավոր չէ արդյունավետ կառավարել։ Այն, ինչ մեկի համար բարիք է, մյուսի համար կարող է դառնալ չարիք։ Ամեն ժողովրդի համար, կախված նրա խառնվածքից, ապրելակերպից, մշակույթից և այլ պարամետրերից, պիտի մշակվի նրա կառավարման առանձնահատուկ համակարգը։

– Պետության կառավարիչները ոչ միայն պիտի տիրապետեն կառավարման գիտելիքներին, այլ նաև պիտի լինեն իմաստուն։ Պետության ապագա կառավարիչը, սկսած մանկական տարիքից, հատուկ ուսուցում էր ստանում։

Մեր ժամանակներում աշխարհի հզորները ոչ մի միջոց չեն խնայում, որպեսզի բոլորին պարտադրեն կառավարման իրենց մշակած մեթոդները և գլոբալիզացման ճանապարհով ողջ աշխարհը մտցնեն մեկ համակարգի մեջ։ Սրա նպատակն է ջնջել ազգային ինքնության ցանկացած դրսևորում և աշխարհում ստեղծել սպառողի հոգեբանություն կրող միասնական սոցիալ-մշակութային միջավայր։

Անկախություն ձեռք բերելուց սկսած այդ պարտադրանքը կիրառվել է նաև Հայաստանի նկատմամբ և Հայաստանը հիմնականում հլու հնազանդ ենթարկվել է այդ պարտադրանքներին։ Մենք ականատես ենք լինում, թե օտարի թելադրած օրենքներն ինչպես են ախտահարում մեր հասարակությանը։

Դրանից առաջ, 70 տարի ապրել ենք կոմունիստական կառավարման համակարգում, ավելի առաջ՝ դարերի ընթացքում կրել ենք ցարական Ռուսաստանի, Օսմանյան կայսրության, Պարսկաստանի, Արաբական խալիֆաթի, մոնղոլ-թաթարական, Բյուզանդական, Հռոմեական, Ասորական և այլ կառավարման բեռը և յուրացրել օտարի պարտադրած բազմաթիվ ախտեր։

Մեր ազգային մարմնի վրա դարերի ընթացքում կուտակված այս ախտերի առաջացրած խոցերն այսօր շատ ցայտուն են դրսևորվում։ Դրանց գոյությամբ են պայմանավորված այն խոչընդոտները, որոնք արգելակում են Հայաստանի արդյունավետ կառավարումն ու զարգացումը։ Օտարի օրենքներով ապրելն անբնական է և չարիքի աղբյուր։

Հայաստանի իշխանությունները որքան շուտ ձեռնամուխ լինեն կառավարման Հայկական Համակարգի ստեղծմանը, այնքան կհեշտանա արտաքին ճնշումներին ու ազդեցություններին դիմագրավելը, ճկուն կդառնա Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը, կնպաստի ներգաղթին, կզարգանա տնտեսությունը, կվերանա ժողովրդի մասնատվածությունը։

որպեսզի՝Հայկական քաղաքակրթության պետական՝ օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանությունների որակական չափանիշներով վարվող հասարակական-քաղաքական կյանքը՝ Ֆրանսիայի V Հանրապետության սահմանադրական օրենքի հիման վրա. Համուրաբիի օրենքները ընդունվել են 46 տարի շուտ, քան Հուստինիանոսի օրենսգիրքը (ք.ծ. 488 թ.)՝ հայկական առաջին Սահմանադրությունը, որը դրեց քաղաքացիական իրավունքի հիմքը Եվրոպայում և նրա սահմաններից դուրս. Ինչը դարձավ Կիլիկյան Իշխանության պետականության և ծովահենական իրավունքի հիմքը՝ միջազգային իրավունքի մաս, որը թույլ տվեց Կիլիկյան Իշխանության քաղաքացիներին դառնալ ստեղծող և արտադրող, մինչդեռ այնպիսի ծովային ուժեր, ինչպիսիք են Վենետիկն ու Ջենովան, ներմուծում էին հումք և օտար ապրանքներ բոլորից։ Հին աշխարհի վրայով Կիլիկիան իր պատրաստի արտադրանքը արտահանում էր այլ երկրներ. որը հիմք է հանդիսացել մայրցամաքային Եվրոպայի առաջին դեմոկրատական սահմանադրության (Լեհաստանում Սիգիզմունդ Օգոստոս թագավորի օրոք) Սպարապետ Սմբատի օրենսգիրքը, Ս. Ֆրանսիական հեղափոխության մարդու և քաղաքացու հռչակագիրը (1789) 16 տարով, Լեհաստանի Սահմանադրությունը (1791) 18 տարի, Լուսավորության դարաշրջանի սահմանադրությունը Ազատ Հայաստանի համար Շահամիր Շահամիրյանի «Որգայթ փառաց» և «Նշավակ» ( 1773) և այլն; Որպեսզի այս չափորոշիչները լինեն ամբողջական և արտացոլեն համապարփակ հայ իրականությունը, ցանկալի է, որ տեսական մեկնաբանությունները հիմնավորվեն ճարտարապետության, շինարարության, տնտեսագիտության, գիտության, կրթության, լուսավորության, առողջապահության, ռազմական գործերի, հանրային սննդի, մշակույթի և արվեստի գործնական օրինակներով։ 1. սոցիալ-տնտեսական զարգացումն արտահայտվել է խելացի տնտեսության որակական ցուցանիշներով։ Ցիկլեր և ճգնաժամեր – հիմնված տնտեսագիտության մեջ ցիկլային հետազոտությունների ռուսական և համաշխարհային ավանդույթների առաջատար ներկայացուցիչներից մեկի, Սևրի խաղաղության մասնակից, Սորբոնի համալսարանի պրոֆեսոր Մենթոր Աբրահամի Բունիաթյանի աշխատությունների վրա. 2. տնտեսագիտության, ձեռնարկատիրության և կյանքի բոլոր տեսակներն ու ոլորտներն ունեին իրենց չափանիշները. 3. Հայոց ցեղասպանության հետևանքների, հատկապես մտավոր սեփականության և ոչ նյութական արժեքների (տարածք, բնակելի տարածք, բանահյուսություն, ժառանգություն, ընտանեկան արժեքներ և ազգային ավանդույթներ) կորստի գնահատումն իրականացվել է որակապես։ Այնուհետև ոչ միայն համաշխարհային հանրությունը, այլև թուրքական հասարակությունը` ի դեմս խորհրդարանի և նախագահի աշխատակազմի, չի կարող անգամ ամենաչնչին սխալ հարց բարձրացնել, և դա հայ ժողովրդի ազգային անվտանգության խնդիր է։

II.

Ներդրումային գրավչությունը բարձրացնելու և նորարարական ծրագրերը խթանելու նպատակով ականավոր գիտնականներն ու փորձագետներն ակտիվորեն մշակում, իրականացնում և կատարելագործում են Հայաստանի ներդրումային ատլասը։ Այս ատլասը, որն ընդգրկում է երկրի կյանքի բոլոր ասպեկտները՝ քաղաքներից և գյուղերից մինչև մարզեր և տնտեսության ոլորտներ, ծառայում է ոչ միայն որպես գործնական օգնություն, այլև որպես գործիք հայկական սփյուռքից և տարբեր երկրների գործարար համայնքներից ներդրումներ և նորարարություններ ներգրավելու համար։ Ատլասը տրամադրում է կոնկրետ տվյալներ և վերլուծություններ, որոնք աջակցվում են ֆինանսական և տնտեսական գործունեության անկախ աուդիտների միջոցով՝ դարձնելով այն որոշումների կայացման հուսալի գործիք: Անհրաժեշտության դեպքում այն կարող է հիմք ծառայել նաև ժողովրդական ձեռնարկությունների ստեղծման համար՝ նպաստելով տնտեսության զարգացմանը և երկրի սոցիալական կառուցվածքի ամրապնդմանը։ Հայաստանի ներդրումային ատլասը ոչ միայն տեղեկագիր է, այլ նաև տեղեկագիրք՝ աշխարհի հայ սփյուռքի գործարար համայնքի համար: Այն ապահովում է ներդրումային որոշումների թափանցիկություն և վստահություն՝ շրջանցելով բյուրոկրատական խոչընդոտները և խրախուսելով մասնակցությունը բարեգործությանը և համայնքի զարգացմանը: Այսպիսով, ատլասը նպաստում է ոչ միայն տնտեսական զարգացմանը, այլեւ հայ հասարակության համախմբմանը` ընդհանուր բարեկեցության հասնելու համար: Հայաստանի ներդրումային ատլասը առանցքային դեր է խաղում երկրի կայուն զարգացման ապահովման գործում։ Իր համապարփակ և արդի տեղեկատվության միջոցով այն օգնում է ներդրողներին տեղեկացված որոշումներ կայացնել, ներգրավել խոշոր ներդրումներ և խթանել նորարարությունը տնտեսության հիմնական ոլորտներում: Սա կարևոր է ոչ միայն երկրի տնտեսական բազայի ամրապնդման, այլև նոր աշխատատեղերի ստեղծման, բնակչության կենսամակարդակի բարձրացման և սոցիալական կայունության բարելավման համար։ Բացի այդ, Հայաստանի ներդրումային ատլասը նպաստում է միջազգային համագործակցության զարգացմանը և աշխարհի հայկական սփյուռքների միջև կապերի ամրապնդմանը: Տրամադրելով իրենց հայրենի երկրում ներդրումների և բիզնեսի հնարավորությունների մասին տեղեկատվության հասանելիությունը՝ ատլասը օգնում է բարձրացնել հայկական սփյուռքի հետաքրքրությունն ու մասնակցությունը Հայաստանի զարգացմանը: Սա ոչ միայն նպաստում է տնտեսական աճին, այլև ամրապնդում է մշակութային և պատմական կապերը աշխարհի հայ համայնքների միջև՝ նպաստավոր հիմքեր ստեղծելով երկրի երկարաժամկետ և կայուն զարգացման համար: IIIԻնովացիոն ծրագրերի փաթեթը ներկայացնում է ամբողջ աշխարհում հայկական ինտելեկտուալ միջավայրի գիտական, փորձագիտական, նորարարության, ռացիոնալացման, գիտահետազոտական աշխատանքների թարմացված նորարարական առաջարկներ՝ Հայաստանում առաջին «Սիլիկոնային հովիտը» կամ «Սկոկովոն» վերականգնելու համար՝ գիտության և արտադրության կառուցվածքը Ս.Ն. Մերգելյանի ղեկավարությամբ։ Հայաստան – Հայքին իսկապես անհրաժեշտ են լայնածավալ վերափոխումներ սոցիալ-տնտեսական զարգացման բոլոր ոլորտներում, ինչը աներևակայելի է առանց նախևառաջ ներդրումային բարձր գրավչության ապահովման, մտավոր ներուժ ներգրավելու ընդհանուր վստահության մթնոլորտի հաստատման և պահպանման, պայմաններ ստեղծելու, որ յուրաքանչյուր մարդ կարողանա ազատորեն իրացնել սեփական կարողությունները, և վստահություն կա, որ իրական իրավիճակների մթնոլորտում Հա*9/285սյքի կողմից իսկական ժողովրդավարության ձևավորումով դա, անշուշտ, հասանելի է։ Լինելով Սփյուռքի հայ ժողովրդի մաս, զգալով նրա բարձր պատասխանատվությունը Հայաստանի ժողովրդի ճակատագրերի համար և, համապատասխանաբար, զգալով այս դժվարին և նոր ժամանակաշրջանում հայոց պետականության և հասարակության կայացմանն անմիջականորեն մասնակցելու ներքին անհրաժեշտությունը, կազմված մի շարք աշխարհահռչակ գիտնականներից և փորձագետներից, որոնք ճանաչված են միջազգային մասնագիտական համայնքների կողմից բնապահպանության և շրջակա միջավայրի ոլորտում, քիմիական անվտանգություն, փորձարարական միջուկային ֆիզիկա, գնահատում, ֆինանսական մոնիտորինգ (վերլուծություն) և վերահսկում (աուդիտ), որակաչափություն, դատաբժշկական փորձաքննություն, ջանքեր են գործադրել՝ ընդգծելու Հայաստանի իրական իրավիճակը արտասահմանյան (ռուսական, գերմանական, իտալական, ֆրանսիական, հունական) հարթակներում, երկուսն էլ. ԶԼՄ-ներում հրապարակումների, ինչպես նաև գիտաժողովների, կլոր սեղանների և հանդիպումների միջոցով կրթության, գիտության, լուսավորության, գրականության և արվեստի, աուդիտի, գնահատման, ֆինանսատնտեսական դատաբժշկական փորձաքննության ոլորտներում մասնագիտական համայնքների հետ հանդիպումների միջոցով, և հայտարարեցին իրենց պատրաստակամությունը անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերել Հայաստան-Հայքի համար տարբեր նախաձեռնությունների իրականացմանը, որոնք պահանջում են կրթական, գիտական, տեխնոլոգիական, փորձագիտական և տեղեկատվական աջակցություն գործունեության կոնկրետ ոլորտներում։ Հաշվի առնելով իրենց մասնագիտական կարողությունները, գիտական և հասարակական-քաղաքական կարգավիճակը, հաստատված կապերը համապատասխան գիտական, կրթական, տեղեկատվական կառույցների և հասարակական կազմակերպությունների հետ՝ Հայկական գիտությունների ակադեմիան պատրաստակամություն է հայտնում անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերել աշխարհասփյուռ հայության տարբեր նախաձեռնությունների իրականացմանը. կարիք ունի կրթական, գիտական, տեխնոլոգիական, փորձագիտական և տեղեկատվական աջակցության։ Վստահություն կա, որ հայկական սփյուռքի գիտական աշխարհի և ակադեմիական շրջանակների մտավոր ներուժը հայաստանյան գործընկերների հետ միասին կարող է արժանի ներդրում ունենալ Հայաստանի հետագա զարգացման և առաջադեմ արտասահմանյան երկրներում նրա իմիջի բարձրացման գործում։ Էկոլոգիայի և շրջակա միջավայրի, քիմիական անվտանգության, փորձարարական միջուկային ֆիզիկայի, գնահատման, ֆինանսական մոնիտորինգի (վերլուծության) և վերահսկման (աուդիտ), որակաչափության բնագավառներում նորաստեղծ և ձևավորված մի շարք աշխարհահռչակ գիտնականներից և միջազգային մասնագիտական համայնքների կողմից ճանաչված փորձագետներից դատաբժշկական փորձաքննության մասնագետները հայտարարել են իրենց պատրաստակամությունը՝ անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերել Հայաստան-Հայքի համար տարբեր նախաձեռնությունների իրականացմանը, որոնք պահանջում են կրթական, գիտական, տեխնոլոգիական, փորձագիտական և տեղեկատվական աջակցություն գործունեության կոնկրետ ոլորտներում։ Բոլոր նորարարական ծրագրերի նախագծերը ուրվագծվում են բազմաբնույթ հարցաշարի համաձայն, որը հնարավորինս ընդգրկում է նորարարության առաջարկի նորությունը, առևտրայնացման պատրաստակամության չափումները, ֆինանսավորումը և այլ կարևոր հարցեր՝ նպատակ ունենալով ապահովել հետազոտական նախագծի համապարփակ ակնարկ: Նորարարական առաջարկները բաժանված են մի քանի մասի. նախ ներկայացվում են այն աշխատանքները, որոնք պատրաստ են առեւտրայնացման։ Ներկայումս այս առաջարկների մեծ մասը արտադրվում և վաճառվում է փոքր քանակությամբ: Ամբողջական առևտրայնացման հասնելու համար անհրաժեշտ է ավելացնել արտադրության ծավալները և նվաճել նոր շուկաներ։ Ծրագրերի այլ մասերում ներառված նախագծերը դեռևս տարբեր աստիճանի են, որոնք պահանջում են R&D ջանքեր՝ առևտրայնացման կարիքները լավագույնս բավարարելու համար: Նորարարության ծրագրի փաթեթի ևս մի քանի կոնկրետ ոլորտներ. 1) Հետագա զարգացման կանխարգելում և քաղցկեղային հիվանդությունների թվի կրճատում Հայաստանում, որը այս տեսակի հիվանդության համար աշխարհում զբաղեցնում է I կամ մինչև V հորիզոնականը: 2) Հայաստանի մարդկանց և ճարտարապետության և արվեստի հուշարձանների վրա շրջակա միջավայրի աղտոտվածության բացասական ազդեցության նվազեցում. 3) Հայաստանի և, առաջին հերթին, Սևանա լճի բնական ջրամբարների շրջակա միջավայրի դեգրադացիայի կանխարգելումը. 4) Հայաստանի բնակչության և, առաջին հերթին, երիտասարդության բնապահպանական կրթության և լուսավորության մակարդակի բարձրացում. 5) Հայաստանում գնահատման, աուդիտի, որակավորման և ֆինանսատնտեսական փորձաքննության համակարգի ձևավորում, որը կբարձրացնի տնտեսական և ֆինանսական գործընթացների արդյունավետությունը, ինչպես նաև կոռուպցիայի դեմ պայքարը. 6) Հայոց ցեղասպանության ավելի քան մեկ դարի և հայերի և այլ ինքնավար ժողովուրդների մեծագույն մշակութասպանության հասցրած վնասի ամբողջական որակական գնահատման իրականացում, որը թույլ կտա ավելի մանրամասն քննարկել այս խնդիրները համաշխարհային հանրության հետ։ 7) ժամանակակից մարտահրավերներին ու սպառնալիքներին համապատասխան նոր հայագիտական համակարգի ստեղծում՝ գնահատելու, կանխատեսելու և կանխելու հայ ժողովրդի իրենց տարածքում ինքնության հետքերի ոչնչացման սպառնալիքները. 8) Հայաստանի, Արցախի, Ջավախքի և հայկական սփյուռքի նորարարական զարգացման ներդրումային ատլասների կազմում. 9) ԱՊՀ մշակութային մայրաքաղաքում 2018 թվականին կրոնի, մշակույթների և քաղաքակրթության երկխոսության կենտրոնի հիման վրա մշակութային ժառանգության վերաբերյալ գիտաժողովի անցկացումը՝ համաշխարհային փորձագետների ներգրավմամբ՝ անպատասխանատու հայտարարությունները արհեստականորեն և անօրինական կերպով հետ մղելու նպատակով. հայերի և այլ ինքնավար ժողովուրդների, հայկական քաղաքակրթության տարածքների (Զանգեզուր, Արցախ, Երևան և այլն) սեփականության իրավունքի միջազգային իրավունքի կրթված սուբյեկտների և հայ ժողովրդի պատմամշակութային ժառանգության սեփականությունն ու տարածքը։ 10) Հայ գիտնականները քայլեր են ձեռնարկում կառավարվող ջերմամիջուկային միաձուլման ուղղությամբ. Հայացք դեպի էներգիայի ապագան, բեկումնային առաջընթաց է գրանցել վերահսկվող ջերմամիջուկային միաձուլման տեխնոլոգիայի ոլորտում, ինչը պատրաստ է փոխել էներգիայի ապագան և բացել մարդկության անսահման հնարավորությունները: Էլեկտրաէներգիայի գործնականում անսահմանափակ աղբյուր ապահովելու նրա ներուժը՝ առանց ջերմոցային գազերի արտանետումների և սահմանափակ ռեսուրսներից կախվածության, այն դարձնում է խաղը փոխող կայուն էներգիայի լուծում: Ջերմամիջուկային միաձուլման օգնությամբ մարդկությունը կկանգնի նոր դարաշրջանի շեմին, երբ էներգիայի պակասը կարող է դառնալ անցյալի մասունք, իսկ ավելի մաքուր ու պայծառ ապագան՝ իրականություն։ Վերահսկվող ջերմամիջուկային միաձուլման տեխնոլոգիայի ներուժը բացում է ինչպես հսկայական հնարավորություններ, այնպես էլ չնախատեսված սպառնալիքներ, որոնք դժվար է կանխատեսել ժամանակակից աշխարհում: Ազգը, որը հանդես է գալիս որպես առաջատար այս փոխակերպվող արդյունաբերության մեջ, կունենա աննախադեպ ազդեցություն և հզորություն գլոբալ էներգետիկ դինամիկայի և տնտեսական լանդշաֆտների հետագծի ձևավորման գործում: Հայ ժողովրդի համար այս բեկումը ոչ միայն գիտական հաղթանակ է, այլեւ գործելու կոչ, կոչ միասնության, վճռականության եւ առջեւում սպասվող հնարավորությունների օգտագործման: Որպես նորարարության և կայունության հարուստ պատմություն ունեցող ժողովուրդ՝ Հայքը պատրաստ է առաջատար դեր ստանձնել կայուն էներգետիկ ապագայի համաշխարհային մրցավազքում: Ժամանակն է, որ Հայաստանը իրագործի իր ներուժը՝ որպես վերահսկվող միաձուլման հետազոտությունների և զարգացման հզոր կենտրոն՝ ճանապարհ հարթելով ապագա սերունդների համար ավելի պայծառ ու բարեկեցիկ ապագայի համար: Այս հզոր տեխնոլոգիայով դեպի հաղթանակ տանող ճանապարհը պարզ է, և այն սկսվում է միասնությունից, վճռականությունից և առաջընթացի անսասան հանձնառությունից: 11) անվճար կրթության, առողջապահության, բժշկասոցիալական ապահովության, կենսաթոշակային կառուցվածքի ստեղծում` ուղղակի խնայողություններից մինչև անձնական ապահովագրական հաշիվներ.Քանի որ աշխարհը նայում է նորաստեղծ IQ Գիտությունների ակադեմիային ակնկալիքով և հիացմունքով նրա գիտական նվաճումների համար, ուղերձն ամբողջ աշխարհի ազգերին պարզ է. առաջնորդելու ժամանակն այսօր է, իսկ ապագան՝ հասանելի: Ըստ Տիեզերքի Սուրբ Ուսուցիչ Եկեղեցու և էկումենիստ Սուրբ Գ. Նարեկացու. Հասկանալը պարզ է, ներթափանցումը մարգարեական…

10)

Իշխանության եկած չորս էլիտաները չեն ցանկանում պահպանել հայկական պետությունը, քանի որ բոլորն անցնելու են Հայկական քաղաքակրթության տրիբունալի դատավճռով։ 11. Շարժման ՇՏԱՊ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ Ապօրինի դասալիքը, երկրի <<Գերագույն գլխավոր հրամանատար>>, կիսակիրթ Նիկոլն իր կակիստոկրատների ու սորոս-խոճկորների թիմով, ուղղակի անհարգալից ձեւով մերժեց ժողովրդի ուղիղ երկխոսության պահանջը, իր մամուլի քարտուղարի միջոցով հրապարակավ իրեն հայտարարեց ծաղրածու թագավոր. Քանի որ հանրահավաքների արդյունքներով ռեզերվացիայի անօրինական կառավարման ղեկավարի հրաժարականի հարցը տեղափոխվում է խորհրդարան, սա փակուղի է, այսինքն. Ազգային ժողովում վարչապետի իմփիչմենթի հարցի նախաձեռնումը, քննարկումն ու լուծումը երկարաժամկետ և անլուծելի գործողություն է՝ կապված խորհրդարանում իշխող կուսակցության իրական +- 20 ձայների դեմ ընդդեմ ընդդիմության ձայների։ Անհրաժեշտ է, ելնելով 1990 թվականի օգոստոսի 23-ի Հայաստանի Հանրապետության Անկախության հռչակագրի թիվ 1 իրավաքաղաքական փաստաթղթում ամրագրված ազատ կամարտահայտման իրավունքից և հայ ազգի իրավունքներից, հանրահավաքը պահանջում է.1) Գլխավոր դատախազից՝ անհապաղ ստորագրել սանկցիա Հայաստանի Հանրապետության կառավարության ղեկավարի (հնարավոր է նաև երկրի Սահմանադրության բոլոր երաշխավորների) կալանավորման համար՝ հայոց պետականության հիմնարար սկզբունքների և ամրագրված ազգային նպատակների խախտման համար։ Հայաստանի Հանրապետության Անկախության հռչակագրի և Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության խախտումները հանգեցրել են ՀՀ ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության խախտման. Սահմանադրական իրավունքի հիման վրա ժողովուրդը ունի հանրահավաքի իրավունքը, քանի որ 2018 թվականի մայիսից երկրի տարածքային ամբողջականությունը խախտվել է: Եթե Սահմանադրության գոնե մեկ կետ խախտվել է, ապա երկրի Սահմանադրության մյուս կետերն ուժի մեջ չեն։ Քանի որ ո՛չ ՀՀ նախագահը, ո՛չ երկրի վարչապետը, ո՛չ խորհրդարանը, ո՛չ երկրի դատախազը և ո՛չ էլ ՀՀ Սահմանադրական դատարանը չեն վերականգնել երկրի հիմնական օրենքը, նրանց բոլոր գործողությունները կամ անգործությունը քրեորեն պատժելի են, ժողովուրդն իրավունք ունի վերականգնելու երկրի սահմանադրական կարգը. 2) իրավապահ, անվտանգության, հսկիչ և վերահսկող կառույցներից հրապարակայնորեն, ժողովրդի հետ միասին, երկրի հռչակագիրը և Հայաստանի Հանրապետության հիմնական օրենքը խախտողներին ուղեկցել ուղղիչ հիմնարկներ.3) Հայաստանի Հանրապետության Անկախության հռչակագրի երրորդ պարբերության համաձայն՝ ձևավորել ժամանակավոր Խորհրդարան, որը 1990 թվականի ընտրությունների վերաբերյալ գործող օրենսդրությամբ մեկ ամսում կազմակերպելու և իրականացնելու է Գերագույն խորհրդի ընտրություններ. Արցախի վերաբերյալ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի անարդարացի եռակողմ հայտարարության և հայ ժողովրդի անելիքների վերաբերյալ… 9–11 նոյեմբերի 2020 թ.«Մեկ տարի անց. Արցախի վերաբերյալ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի անարդարացի եռակողմ հայտարարության աննշանության և նոր ագրեսիայի սպառնալիքը կանխելու հայ ժողովրդի առաջադրանքի մասին».(Արևմտյան Հայաստանի Ազգային ժողովի (Խորհրդարանի) պատգամավորների՝ իրավաբանների, պատմաբանների, տնտեսագետների, քաղաքագետների, լրագրողների, մշակութային գործիչների և զինվորականների, հայագետների միջազգային փորձագիտական իրավական համայնքի անդամների, Եվրոպայի, Հայաստանի և Ռուսաստանի ցեղասպանագետների և մարդաբանների հայտարարությունը.) 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին արցախյան հիմնախնդրի վերաբերյալ եռակողմ հայտարարության ստորագրումից տարիներ են անցել, և արդեն հնարավոր է գնահատել այն և ավելի հստակ վերլուծել։ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի մեր հայտարարության բոլոր դրույթները հաստատվել են։ Մենք միանշանակ դիտարկում ենք հրադադարը և Ադրբեջանի Հանրապետության 44-օրյա ռազմական ագրեսիայի ավարտը Թուրքիայի և Սիրիայից և Լիբիայից միջազգային իսլամական ահաբեկիչների անմիջական մասնակցությամբ, Իսրայելի, Պակիստանի և այլ երկրների մեղսակցությունը ընդդեմ Արցախի Հանրապետության (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն) 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի մեր հայտարարության մեջ մենք արդարացիորեն և ճշմարտացիորեն մատնանշել ենք Արցախի հարցում 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության աննշանությունը, անօրինականությունն ու անարդարությունը, որը ստորագրվել է Հայաստանի դեմ ագրեսորի պարտադրանքով, որտեղ փաստացի անտեսվեց Հայաստանի եւ հայ ժողովրդի շահերը: Միջազգային իրավունքին համապատասխան՝ (Միավորված ազգերի կազմակերպության հիմնարար փաստաթղթերը, միջազգային կոնվենցիաները և հռչակագրերը, ներառյալ. 1969 թվականի մայիսի 23-ի Միջազգային պայմանագրերի իրավունքի մասին Վիեննայի կոնվենցիան) ուժի սպառնալիքով ստորագրված ցանկացած «թուղթ» (պայմանագիր, համաձայնագիր, հայտարարություն և այլն) համարվում է անվավեր։ (Վիեննայի կոնվենցիայի 52-րդ հոդվածում ասվում է. «Պայմանագիրն առոչինչ է, եթե դրա կնքումը բխում է ուժի սպառնալիքից կամ կիրառումից՝ խախտելով Միավորված ազգերի կազմակերպության կանոնադրության մեջ ամրագրված միջազգային իրավունքի սկզբունքները»): Իսկ ագրեսորին Հայաստանի դեմ պարտադրելու ցանկացած համաձայնագրի ստորագրում, որտեղ փաստացի անտեսվում են հայության շահերը, համարվելու է անվավեր ու աննշան։ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության բոլոր դրույթները, որոնք վերաբերում են Ադրբեջանի Հանրապետությանը, ամբողջությամբ կամ մասամբ չեն կատարվել։ Իսկ Հայաստանի Հանրապետությանը անընդհատ նոր ու նոր պահանջներ են ներկայացվում ագրեսորի ու նրա հովանավորների կողմից, ներառյալ. պետական սահմանի հարկադիր ու անարդար սահմանագծման ու սահմանազատման, որոշ ռազմավարական տարածքների օտարման, այսպես կոչված. «տրանսպորտային միջանցքներ» բացման հարցերը Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքով, ինչը նշանակում է Հայաստանի տարածքների մի մասի փաստացի բռնակցում և ագրեսիայի շարունակություն։ Հայաստանի տրանսպորտային հաղորդակցությունների և սահմանամերձ բնակավայրերի բնակիչների անվտանգության բոլոր հարցերը վտանգված են և չեն լուծվել։ Ագրեսորի՝ Ադրբեջանի գործողությունները Հայաստանում և Արցախում ոտնահարում են մարդու տարրական իրավունքները՝ կյանքի, աշխատելու, սովորելու, ազատ տեղաշարժվելու իրավունքը։ Հայաստանի Սյունիքի մարզի Գորիս-Կապան միջպետական ճանապարհին տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժի ժամանակ միտումնավոր միջադեպեր են ստեղծվել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին կեղծ հղումով։ Հայաստանի համար այս բոլոր հաղորդակցությունների բացումը ոչ տնտեսապես ձեռնտու է, ոչ էլ արդյունավետ։ Դա ավելի շատ ձեռնտու է Թուրքիային և Ադրբեջանին, ինչպես նաև որոշ արտաքին խաղացողների: Նշում ենք նաև, որ հաստատված փաստ է, որ Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերի կողմից իրականացվել է միջազգային հանցագործություն՝ ռազմական ագրեսիա՝ Թուրքիայի Հանրապետության զինված ուժերի և ԴԱԻՇ միջազգային ահաբեկիչների անմիջական մասնակցությամբ: Սիրիան և Լիբիան՝ ընդդեմ Արցախի Հանրապետության (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն)՝ նրան զրկելու ինքնորոշման, անկախության, ազատության, զարգացման և ապագայի իրավունքներից՝ նրա տարածքի օկուպացիայով։ Ադրբեջանը բազմիցս հրթիռային հարվածներ է հասցրել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող քաղաքացիական և ռազմական օբյեկտներին։ Իսկ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին՝ եռակողմ հրադադարի մասին հռչակագրի ստորագրման և Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի Հանրապետության 44-օրյա ռազմական ագրեսիայի ավարտի օրը, ադրբեջանական զինուժը իր տարածքից՝ դյուրակիր զենիթահրթիռային համակարգով խոցվել է Հայաստանի օդային տարածքում, ռազմական գործողությունների գոտուց դուրս, Ռուսաստանի Դաշնության 102-րդ ռազմաբազայի ռուսական Մի-24 ուղղաթիռը, որը օդից ուղեկցել և հսկել է դեպի Արցախի հակամարտության գոտի մեկնող ռուս խաղաղապահներին։ Հրթիռակոծման հետևանքով զոհվել են ուղղաթիռի անձնակազմի անդամները։ Ռազմական այս հանցագործությունը մինչ օրս չի ստացել համապատասխան գնահատական, իսկ իրական հանցագործները՝ պատվիրատուներն ու մեղավորները, չեն ստացել իրենց արժանի պատիժը (այս հանցագործությունները պատկանում են «ագրեսիա» սահմանմանը, որը հաստատվել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 1974 թվականի դեկտեմբերի 14-ի թիվ 3314 (XXIX) բանաձեւով): Բազմաթիվ վավերացված փաստեր միանշանակ հաստատվել են.– Ադրբեջանի կողմից իրականացված ռազմական հանցագործությունները Արցախի Հանրապետության հայերի` ինչպես զինվորականների, այնպես էլ քաղաքացիական անձանց նկատմամբ.Ադրբեջանը կիրառել է ֆոսֆոր պարունակող զենք, որը քիմիական զենքի տարրեր ունի։ Սպիտակ ֆոսֆորով զինամթերք օգտագործվում էր հիմնականում անտառներում, բնակավայրերի մոտ, որտեղ զինված հարձակումների ժամանակ ապաստան էր գտել խաղաղ հայ բնակչությունը։ Իսկ դրանք զանգվածային ոչնչացման զինամթերք են, որոնք անուղղելի վնաս են հասցրել ոչ միայն մարդկանց, այլև շրջակա միջավայրին. – Արցախի հայկական պատմամշակութային ժառանգության՝ կրոնական (հեթանոսական և քրիստոնեական), մշակութային և ճարտարապետական հուշարձանների, հնագիտական վայրերի ոչնչացում և յուրացում։Ուստի անհրաժեշտ է որակական գնահատում, համապարփակ փորձագիտական հաշվառում և վերլուծություն՝ Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից Արցախի Հանրապետությանը (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն) և ուղղակիորեն Արցախի Հանրապետության հայ բնակչությանը պատճառված նյութական և ոչ նյութական վնասի՝ ինչպես ռազմական ագրեսիայի ժամանակ, այնպես էլ խաղաղ նախապատերազմյան և հետպատերազմյան ժամանակներում. – Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից միջազգային մարդասիրական իրավունքի և մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումներ, ներառյալ դաժան և անմարդկային վերաբերմունք ռազմագերիների և հայ խաղաղ բնակչության նկատմամբ, նրանց հարկադիր կալանավորումը, ինչպես նաև ծաղրանքը զոհված զինծառայողների մարմինների և սպանված քաղաքացիական անձանց նկատմամբ. – հայատյացության և հայ ժողովրդի նկատմամբ ատելություն սերմանելու հանցավոր քաղաքականության, էթնիկական հողի վրա քաղաքացիների նկատմամբ խտրականության, էթնիկ զտումների և Հայոց ցեղասպանության հետևանքով փախստականների և ներքին տեղահանվածների իրավունքների ոտնահարման դրսևորումները Սումգայիթում, Բքվում, Կիրովաբադում, Շամխորում, Մարաղայում, Շաումյանի շրջանում՝ Ադրբեջանական ԽՍՀ-ի «Օղակ» գործողության արդյունքում, խաղաղ ժամանակ, ադրբեջանական իշխանությունների ռազմական գործողություններից և ահաբեկչությունից։ Արդյունքում հարյուրավոր մարդիկ զոհվեցին, շատերը վիրավորվեցին։ Ադրբեջանի Հանրապետությունում ազգությամբ հայ ավելի քան 500 հազար քաղաքացի դարձել է փախստական և ավելի քան 300 հազար՝ ներքին տեղահանված։ Այսպիսով, Ադրբեջանի Հանրապետության իշխանությունները կազմակերպել և իրականացրել են իրական ցեղասպանություն, էթնիկ զտումներ և տեղահանություն հանրապետության տարածքում բնակվող բնիկ հայ բնակչության նկատմամբ. – Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից Արցախի Հանրապետության ժամանակավոր օկուպացված տարածքների անօրինական և անընդունելի բնակեցում օտարերկրյա վարձկանների և Սիրիայից և Լիբիայից ժամանած միջազգային ԴԱԻՇ ահաբեկիչների կողմից, որոնք հավաքագրվել են Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից։ Հատկապես նշում ենք այսպես կոչվածի անօրինականությունը, ոչ լեգիտիմությունն ու անթույլատրելիությունը. «սահմանագծում և սահմանազատում», առանց երկկողմանի միջազգային պայմանագրի Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության պետական սահմանի սահմանում և փոփոխություն՝ հիմնվելով միայն ԽՍՀՄ և Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման վրա, ինչպես նաև օտարերկրյա մասնավոր ընկերության GPS համակարգի միջոցով փոխանցել ագրեսորին Սյունիքի և Տավուշի մարզերի համայնքների տարածքների մի մասը՝ ՀՀ Գորիս-Կապան ավտոճանապարհի մի մասը։ ԽՍՀՄ վարչատարածքային բաժանումը, հատկապես Ադրբեջանական ԽՍՀ-ում անօրինական և արհեստական բաժանումները չեն կարող հիմք հանդիսանալ Հայաստանի Հանրապետության և ԱՀ պետական սահմանի սահմանազատման համար։ Նաև ԽՍՀՄ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի խորհրդային քարտեզները չեն կարող միակ հիմք ծառայել պետական սահմանի սահմանազատման համար, քանի որ դեռեւս Հայաստանի ԽՍՀՄ-ին միանալուց առաջ նրա սահմանները որոշվել էին միջազգային հանրության կողմից։ Միջազգային հանրության կողմից ընդունված միակ իրավական փաստաթուղթը Հայաստանի և Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանների վերաբերյալ Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսի հատուկ հանձնաժողովի 1920թ. փետրվարի 24-ի Հայաստան պետության քարտեզի առաջարկն է: Համաձայն Փարիզի խաղաղության կոնֆերանսի հատուկ հանձնաժողովի 1920 թվականի փետրվարի 24-ի զեկույցի առաջարկության, որը սահմանում է Հայաստան պետության սահմանները, Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև սահմանազատելու իրավունքը տրվել է Հայաստանի Հանրապետությանը։ Ազգերի լիգան (նրա իրավահաջորդը Միավորված ազգերի կազմակերպությունն է), և ժողովրդագրական տվյալները հիմք են ընդունվել բնակչության ազգային կազմի վերաբերյալ մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմի բռնկումը։ Պարզ ասած, ինչ սահման էլ որոշվեր, նույնը պետք է լինի ԽՍՀՄ-ից դուրս գալու և փլուզման ժամանակ։ ԽՍՀՄ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի քարտեզները և արհեստականորեն ստեղծված Ադրբեջանի քարտեզները չեն կարող գերակայել միջազգային հանրության օրինական քարտեզներին և որոշումներին։ Ներկայիս ազգային կազմը նույնպես չի կարող հիմք ծառայել սահմանների սահմանազատման համար, քանի որ այն առաջացել է Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից իրականացվող հայերի բնաջնջման, էթնիկ զտումների և տեղահանության հանցավոր քաղաքականության արդյունքում։ Իսկ հանցագործության հետևանքները չեն կարող առաջացնել իրավունքներ (ex injuria non oritur jus): Նշենք նաև, որ միջազգային առաջատար վերլուծական կենտրոնների և փորձագետների մեծամասնության կարծիքով, ներառյալ Ռուսաստանյան, «Թուրքիան, բախվելով Լիբիայում և Սիրիայում իր «նախագծերի» լիակատար ձախողմանը, անկասկած ձգտում է փոխհատուցել այդ կորուստները, գոնե կովկասյան տարածաշրջանի հաշվին։ Ադրբեջանի հետ ուղիղ ցամաքային հաղորդակցությունը կօգնի Թուրքիայի նախագահ Էրդողանին իրականացնել ոչ միայն պանթուրքիզմի իր ռազմավարական դոկտրինը և այսպես կոչված. «Մեծ Թուրանը», բայց նաև կմոտեցնի Թուրքիային Չինաստանի ցամաքային հաղորդակցություններին և, իհարկե, «Կոմունիկատորին», որը կապում է հիմնական արտադրողին՝ Չինաստանին, կարևոր վճարունակ սպառողներից մեկի՝ Եվրոպայի հետ։ Իսկ դա, ինքնին, նրա համար էական տնտեսական առավելություն կլինի։ Բայց, միևնույն ժամանակ, Թուրքիան, փորձելով ներգրավվել երկու բևեռների քաղաքակրթական որևէ նախագծերի մեջ, փորձում է քաոս ստեղծել դրանցում։ Եթե Թուրքիան կարողանա կյանքի կոչել այս բոլոր ծրագրերը, ապա նրա վարքագիծը, անկասկած, կարող է լիովին կանխատեսելի չլինել։ Անկարայի և Բաքվի դիվանագետները, միավորելով իրենց ջանքերն այս ուղղությամբ, կամ լուրջ սխալ են թույլ տալիս, կամ գործում են չափազանց ինքնավստահ՝ ելնելով իրենց որոշ նկատառումներից։ Միաժամանակ Հայաստանի նկատմամբ կիրառում են ուժի գործոնը, ինչը չափազանց անարդյունավետ է և ոչ կոռեկտ։ Հետեւաբար, եթե անգամ թուրք-ադրբեջանական դիվանագիտական աշխատանքն իրականացնի այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը», ապա այն բարդ ու ժամանակատար կլինի, ի վերջո չի իրականացվի։Ավելին, այն սցենարը, որով Թուրքիան և Ադրբեջանը գործում են տարածաշրջանում, առաջին հերթին կապված է տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքական կարգը փոխելու նրանց ցանկության հետ, և այդ պատճառով դիվանագիտական քննարկումներն այս հարցի շուրջ կարող են երկար տևել, բայց ոչ մի դրական բանի չեն կարող հանգեցնել։ Միևնույն ժամանակ, ռազմավարական ծրագրում Բաքուն և Անկարան նախադրյալներ են դնում հարավկովկասյան տարածաշրջանում շատ ավելի պայթյունավտանգ և խոշոր հակամարտությունների ու ռազմական բախումների առաջացման համար»։ Անդրկովկասում, որտեղ հատվում են բազմաթիվ ներքին ու արտաքին խաղացողների շահերը, պարզ լուծումներ չկան, և միշտ չէ, որ հնարավոր է պահպանել դիրքերը, թեկուզ բռնի ուժով նվաճվածների կողմից։ Ե՛վ Բաքուն, և՛ Անկարան, անշուշտ, պետք է հասկանան դա և չտրվեն սին հույսերին, թե կկարողանան «ճնշել» թուլացած Հայաստանին։ Սա անհնար է! Արցախի և Հայաստանի դեմ իրականացված լայնածավալ ագրեսիան արդեն իսկ վկայում է հայկական ներուժի մասին, այլապես Սիրիայից և Լիբիայից ԴԱԻՇ-ի արմատական միջազգային իսլամական ահաբեկիչների հսկայական ուժերը չէին ուղղի մեր դեմ։ Կարևոր է հաշվի առնել, որ ՄԱԿ-ի Ռասայական խտրականության վերացման կոմիտեի (CERD) և Եվրոպայի խորհրդի ռասիզմի և անհանդուրժողականության դեմ պայքարի եվրոպական հանձնաժողովի (ECRI) համապատասխան զեկույցները ցույց են տալիս, որ հայ բնակչության համար անհնար է ազատ ապրել Ադրբեջանում: Հատկանշական է, որ Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի 44-օրյա ռազմական ագրեսիայի ընթացքում և դրա ավարտից անմիջապես հետո Եվրոպայի և Ամերիկայի բազմաթիվ երկրներ՝ ի դեմս կենտրոնական և տարածաշրջանային իշխանությունների և խորհրդարանների (օրինակ՝ Ֆրանսիան, Նիդեռլանդները, Կիպրոսը, Ավստրիան, Չիլին, Բելգիան, Լյուքսեմբուրգը, ԱՄՆ (Կալիֆորնիա, Նյու Ջերսի և այլ նահանգներ), Իսպանիան (Կատալոնիա, Բասկերի երկիր), Իտալիան (Միլան և այլն), Շվեյցարիան (Ժնևի քաղաքային խորհուրդ), Ավստրալիան (Նյուի օրենսդիր ժողով) Հարավային Ուելսը խստորեն դատապարտել են Ադրբեջանի Հանրապետության ռազմական ագրեսիան, Թուրքիայի և միջազգային իսլամական ահաբեկիչների՝ ԴԱԻՇ-ի անմիջական մասնակցությամբ Արցախի Հանրապետության դեմ և պահանջել է անհապաղ դուրս բերել ադրբեջանական զինուժը և նրանց աջակիցներին 2020 թ.սեպտեմբերի 27-ից Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում իրականացվող ռազմական գործողությունների արդյունքում գրավված տարածքներից։ 2020 թվականի նոյեմբերի 25-ին Ֆրանսիայի Սենատը, 2020 թվականի դեկտեմբերի 3-ին՝ Ֆրանսիայի խորհրդարանի ստորին պալատը, իսկ 2020 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Նիդերլանդների խորհրդարանը ընդունել են Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղ) իրավունքը ճանաչելու անհրաժեշտության մասին բանաձևեր։ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշումն ու անկախությունը՝ որպես նրա անվտանգության միակ երաշխիք։ 2020 թվականի հոկտեմբերի 14-ին Արցախի Հանրապետության (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն) պետական անկախությունը ճանաչվել է Ազգային ժողովի (Խորհրդարանի) և Արևմտյան Հայաստանի Հանրապետության (Հայաստան) կառավարության կողմից։ Նախկինում Արցախի Հանրապետության անկախությունը ճանաչել են Աբխազիան, Հարավային Օսիան և Մերձդնեստրը։ Ստեղծված իրավիճակում ողջ հայ ժողովուրդը՝ և՛ Հայաստանի Հանրապետությունում, և՛ Արցախի Հանրապետությունում, և՛ ամբողջ աշխարհի բազմամիլիոնանոց սփյուռքում, արդեն լինելով քաղաքական սուբյեկտ, իրավասու է լուծելու կանխարգելման հետ կապված բոլոր հարցերը՝ իրական սպառնալիքները և մարտահրավերները ողջ հայ ժողովրդի դեմ, այդ թվում՝ նոր ագրեսիան Հայաստանի դեմ և Հայաստանի սահմանը բռնի կերպով սահմանազատելու և սահմանագծելու փորձերը։ Աշխարհասփյուռ հայությունը երբեք չի հաշտվի նման անարդարության ու անօրինականության հետ, և հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժումը նոր հզոր ազդակ կստանա ամբողջ աշխարհում։ Արցախի և արցախահայության պայքարը պայքար է Ադրբեջանի Հանրապետության սանձազերծած ցեղասպան քաղաքականության դեմ, գոյապայքար՝ հանուն ինքնորոշման, անկախության, ազատության իրավունքին համապատասխան սեփական ճակատագիրը ազատորեն տնօրինելու իրավունքի համար։ Եւ ամենակարևորը` սեփական հիմնարար իրավունքի` կյանքի, զարգացման և ապագայի իրավունքի իրացման համար: Վերահրատարակում ենք Ռուսաստանի, Եվրոպայի և Հայաստանի մարդաբանների, ցեղասպանագետների և հայագետների միջազգային փորձագիտական-իրավական համայնքի անդամ Արևմտյան Հայաստանի Ազգային ժողովի (Խորհրդարանի) պատգամավորների 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի հայտարարությունը. Արցախի վերաբերյալ 2020 թվականի հոկտեմբերի 9-ի հայտարարության անվավերությունը և ժամանակակից քաղաքակրթությունների աշխարհի սպառնալիքներն ու մարտահրավերները կանխելու հայ ժողովրդի առաջադրանքները». «Հայտարարությունը ստորագրման պահից անօրինական է մեկ տասնյակ կոպիտ խախտումների պատճառով. 1. Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրած հայտարարությունը ստորագրված չէ Սահմանադրության երաշխավորի` ՀՀ նախագահի կողմից, ներկայացված չէ և (կամ) վավերացված չէ Ազգային ժողովում. Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանի կարծիք կամ եզրակացություն չկա. 2. Հայտարարության հայտնվելը խոսում է հանցավոր դավադրության և դավաճանության մասին Հայաստանի և Արցախի ներկա և նախկին ղեկավարների կողմից. 3. Հայտարարությունում ոչ մի խոսք չկա Արցախի Հանրապետության (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն) կարգավիճակի մասին. 4. Հայ ժողովրդի շահերը լիովին անտեսված են. 5. Փաստաթուղթը կազմվել է առանց Արցախի Հանրապետության Նախագահի մասնակցության, կարծիքի և ստորագրության. 6. Առանց ՀՀ Սահմանադրության երաշխավոր նախագահի գիտության, Հայաստանի տարածքն ինքնին օտարվում է, Հայաստանի վերապահումն անցնում է ամբողջական շրջափակման՝ Իրանի հետ սահմանը փաստացի փակ է. 7. Կազմվել է առանց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկրների կարծիքները հաշվի առնելու. 8. Հակասում է նախորդ հայտարարություններին, ներառյալ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ խնդրի նախապատմությունը հաշվի առնելու մասին հայտարարությունը. 9. Արցախի Հանրապետությունն ըստ միջազգային իրավունքի, համաձայն ԽՍՀՄ օրենսդրության և կարգավորող փաստաթղթերի երբեք չի եղել Ադրբեջանի կազմում. Ի հեճուկս միջազգային իրավունքի և Ազգերի լիգայի որոշումների՝ բոլշևիկների կողմից Արցախի խորհրդայնացումը տեղի ունեցավ նրա տարածքի ամենամյա արհեստական կրճատմամբ և Դաշտային ու Հյուսիսային Արցախն իր սկզբնական մասից անջատելով։ Ըստ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ այս ամբողջ գործընթացը տեղի է ունեցել բոլշևիկների նեղ կուսակցական շահերի պատրվակով՝ ի վնաս հենց Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական շահերի՝ իրականացնելով ռուս, հայ և այլ բնիկ ժողովուրդների մարդասպանության հանցավոր քաղաքականություն 10. Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրությունը ձեռք է բերվել հարկադրանքով (եթե ինքն է ստորագրել). 11. Հայտարարությունը ոչ մի խոսք չի պարունակում Ադրբեջանի և Թուրքիայի զանգվածային ռազմական հանցագործությունների, էթնիկ զտումների, տեղահանության և Արցախի և բուն Ադրբեջանի տարածքում իրականացված Հայոց ցեղասպանության մասին. 12. Էրդողանի և Ալիևի կողմից գրավված վարձկանների՝ միջազգային ահաբեկիչների մասին խոսք չկա. 13. 1988 թվականից ի վեր Ադրբեջանից (Բաքու, Սումգայիթ, Կիրովաբադ, Մինգեչևիր, Շահումյան, Շամխոր և այլ շրջաններ) ավելի քան 500.000 հայ փախստականների արտաքսման մասին խոսք չկա, որոնց մի մասը ապաստան գտավ հենց Արցախում և ազատագրված հայկական շրջաններում։ 14. Հայտարարությունը հանգեցնում է էլ ավելի մեծ քաոսի, ըստ երևույթին, արտաքին ուժերի պլանի համաձայն՝ մոտ ապագայում նաև Ռուսաստանի և Եվրոպայի դեմ. 15. Հայտարարությունն ինքնին հակասում է ղարաբաղյան հակամարտության ոգուն և էությանը, լինելով հակամարտության պատկերը խեղաթյուրելու քաղաքականության ապոթեոզը. 16. Աշխարհասփյուռ հայությունը երբեք չի հաշտվի նման անարդարության ու անօրինականության հետ, իսկ հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական շարժումը նոր հզոր ազդակ կստանա ամբողջ աշխարհում»։

[1] Եթե անդրադարձ կատարենք բնիկ ժողովուրդներին միավորող ընդհանուր արժեքներին, դարավոր կապերին և պատմության ընթացքում կիսած ընդհանուր ճակատագրին, պետք է շեշտել, որ հենց հայերի Ցեղասպանության անպատժելիությունը հանգեցրեց հետագայում նաև հույների, ասորիների, եզդիների, զազաների Ցեղասպանությանը և այդ պատճառով՝ Ցեղասպանությունների կանխարգելման ու հանուն հաջորդ սերունդների անհրաժեշտ է շարունակել պայքարն արդարության համար և հավելել, որ այդ պայքարում ինչպես հայ ժողովուրդն է եղբայրական ժողովուրդների կողքին, այնպես էլ նրանք են հայերի կողքին։

Անդրադարնալով ցեղասպանության իրագործման ընթացքին, հարկ է նշել ներհատուկ մի շարք գործոնների, ինչպիսիք են մի կողմից դրա ժխտողականությունը, մյուս կողմից՝ արդարացումը և, ի վերջո, ցեղասպանների հերոսացումը, ինչն անպատժելիության հետևանք է։

Ինչ քայլեր պետք են ձեռնարկվել Ցեղասպանության կանխարգելման ուղղությամբ, որոնցից առաջինը Հայաստանի անվտանգային միջավայրի ամրապնդումն է, դիմադրողականության բարձրացումը, վստահելի գործընկերների հետ հարաբերությունների խորացումը, ինչպես նաև ժողովրդավարական ինստիտուտների ամրապնդումը և մարդու իրավունքների հարգումը երկրի ներսում։ Միջազգային հարթակում այս տարի կարևոր նշանակություն ուներ Հայաստանի կողմից հերթական անգամ ՄԱԿ–ի Մարդու իրավունքների խորհրդում Ցեղասպանության կանխարգելման բանաձևի մշակումն ու ընդունումը, ըստ որի բանաձևը շեշտադրում է Ցեղասպանությունների և մարդկության դեմ իրականացրած հանցանքների վաղ նախազգուշացման և կանխարգելման մեխանիզմները, ռիսկի գործոնները ժամանակին արձանագրելը և դրանց պատշաճ արձագանք ապահովելը։

Այս համատեքստում անդրադարնալով Ցեղասպան միջավայրի ձևավորմանը, որի ահազանգումներին ի պատասխան միջազգային հանրությունը հրատապ և շոշափելի քայլերի միջոցով պետք է կանխարգելի ցեղասպանությունը։

Անհրաժեշտ է ընդգծել, որ Ցեղասպան միջավայր Օսմանյան կայսրությունում ձևավորվել էր 1915 թ․–ից դեռ առաջ, որն առկա էր 1890-ական թվականներին կամ դրանից առաջ։ Նման միջավայր առկա էր Լեռնային Ղարաբաղում նախկան հակամարտության բռնկումը 1990 թվականներին կամ, օրինակ, 2023 թ․՝ մինչ արցախահայերի վերջնական էթնիկ զտումը, երբ ինն ամիս շարունակ շրջափակում էր, սով էր և ի վերջո ռմբակոծում։

Հայաստանի կողմից ցեղասպանության և էթնիկ զտումների կանխարգելման մեխանիզմների միջազգային պայքարի համատեքստում կարևոր է 2024 թ․ դեկտեմբերին Երևանում նախատեսված հինգերորդ Գլոբալ ֆորումի անցկացումը։

Զուգահեռներ տանելով երկու տարբեր ժամանակահատվածներում իրականացված հանցագործությունների միջև, հարկ է ընդգծել, որ Արցախոմ եղել է Ցեղասպանություն, այն ոչ թե էթնիկ զտումներ։

Ընդգծելով 1996թ. Հունաստանի կողմից Հայոց Ցեղասպանության պաշտոնապես ճանաչման և ապրիլի 24-ը որպես Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակման օր սահմանելու փաստը, նա շեշտեց նաև 2014 թ. դրա ժխտումը քրեականացնելու մասին օրենքի ընդունման կարևորությունը։ Ըստ պրոֆեսորի` դա այն քիչ օրենքներից էր, որի նախաձեռնող էր հանդիսանում ոչ թե կառավարությունը, այլ հենց խորհրդարանը, որն արտահայտել է հենց ողջ հույն ժողովրդի կամքը:

Մանրամասն ներկայացնելով և զուգահեռներ տանելով հայ և հույն, ասորի, եզդի և մյուս բնիկ ժողովուրդների հանդեպ 20-րդ դարի սկզբին իրականացված ոճրագործության փաստերը, ներկայացնելով զոհերի թվերը և դրա հետևանքները՝ որպես անպատժելիության արդյունք, որոնք դրսևորվեցին հետագայում Հոլոքոստի պարագայում, Կիպրոսում, Արցախում և այլ տարածաշրջաններում:

Անդրադառնալով «այլևս երբեք»-ին, որպես պատմական «ընթացքի ուղենիշ», այն մեզ տվել է ժամանակի և հետևանքների առումով հիմնական այն դասը, որ Հայոց ցեղասպանության հիշողությունը, ի թիվս այլոց՝ Պոնտոսի և Փոքր Ասիայի Ցեղասպանությունների, պետք է միշտ կենդանի մնա՝ առանց զիջումների ու առանց նպատակահարմարության մասին հաշվարկների, ինչպիսին էլ որ լինեն դրանց ծագումն ու «ընթացքը» տվյալ պահին։ Հետևաբար, միջազգային մասշտաբով պայքարը Հայոց ցեղասպանության, բայց նաև մյուս բոլոր Ցեղասպանությունների լիարժեք և ազնիվ ճանաչման համար շարունակվում է և կշարունակվի մինչև դրա վերջնական հատուցումը։ Բայց «այլևս երբեք»-ի դասը չի ստանում իր ամբողջական իմաստն առանց իր հիմնական «պատվիրանի» «հաստատման», որը հիմնված է «զրո հանդուրժողականություն» հրամայականի վրա: Եվ ակնհայտ է, որ այս պատվիրանն այսօր էլ ակնհայտ հասցեատեր ունի, որը Թուրքիան է, հատկապես, երբ որպես իր կատարած Ցեղասպանությունների հեղինակ, առաջին հերթին պարտավոր է առնվազն ակնհայտ ներողություն խնդրի, որը երբեք չի արտահայտել մինչ օրս: Եվ ոչ միայն դա, նա արհամարհաբար ու հանդգնորեն գնում է այնքան հեռու, որ «պարծենում» է իր բարբարոս անցյալով։ Եվ միջազգային հանրությունը և Եվրամիությունը պետք է մտածեն, որ Թուրքիայի այս հանդգնությունը «սնվում է» նրանց կողմից անհանդուրժողականության վերաբերմունք ցույց տալու անկարողությունից»։

Որակաչափության[i] (գիտական ոլորտ և արդյունաբերություն, որի շրջանակներում ուսումնասիրվում են ցանկացած բնույթի օբյեկտների որակի բարդ քանակական գնահատման մեթոդոլոգիան և խնդիրները) հիմնադիրներից մեկը՝ մեր հայրենակից Գարի (Գարուն) Հայկի Ազգալդովը[ii]. Հայաստանում որակավորման ֆոնդ ստեղծելու ցանկություն է հայտնել, իսկ հետագայում՝ իր աշխատությունների հիման վրա հայերենով հրատարակելու որակաչափության դասագիրք կամ ուսումնական ուղեցույց։ Գարրի Ազգալդովի աշխատանքները, արդեն 60-ականներից, երբ Խորհրդային Միությունում նոր էին ի հայտ գալիս որակի էմպիրիկ համակարգերը, առաջին գրքերից էին, որոնք հիմք դրեցին որակի տեսությանը, ինչպես նաև որակի չափման և դրա կառավարման հասկացություններին: Նրա ժամանակակից աշխատանքը ինտելեկտուալ արտադրանքի չափման ոլորտում առանձնանում է նոր մոտեցումներով և գաղափարներով։ [i] Որակաչափությունը (լատիներեն «qualis» (որը որակով) և հունարեն «metreo» (չափել, չափել)) գիտական գիտություն է, որի շրջանակներում առկա են ցանկացած առարկայի որակի բարդ քանակական գնահատման մեթոդաբանությունը և խնդիրները։ ուսումնասիրվում են բնությունը. Կենդանի կամ անշունչ առարկաներ կամ գործընթացներ, աշխատանքի արդյունք կամ բնության արտադրանք, նյութական կամ հոգևոր բնույթի (բնականաբար, որակաչափական մեթոդների կիրառման օբյեկտ կարող է լինել ցանկացած կառուցողական և տեխնոլոգիական լուծում, եթե դրա որակը պետք է ենթարկվի որակական վերլուծության): Որակաչափությունը գործնական և գիտական գործունեության ոլորտ է, որը կապված է որակի չափման և քանակականացման տեսական հիմքերի և մեթոդների մշակման հետ: [ii] Ազգալդով Գ.Գ. աշխատել է CEMI RAS-ում որպես ներդրումային նախագծերի վերլուծության լաբորատորիայի գլխավոր գիտաշխատող: Եղել է Ինֆորմատիզացիայի միջազգային ակադեմիայի (սոցիալ-տնտեսական չափումների ամբիոնի վարիչ), Ապագա հետազոտությունների և կանխատեսումների ակադեմիայի, Որակի խնդիրների ակադեմիայի (որակաչափության ամբիոնի վարիչ), Տնտեսական գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ։ Ձեռնարկատիրություն և Ռուսաստանի Դաշնության Նախագահի կրթաթոշակառու: Նա երկրորդն էր Ռուսաստանում մտավոր սեփականության և ոչ նյութական ակտիվների գնահատման առաջին դասընթացներում։ [iii] Հարկ է նաև նշել, որ որակաչափության հարցերի քննարկման համար հատուկ բաժիններ (կամ ոլորտներ) հատկացվել են միջազգային կոնֆերանսներին, որոնք անցկացվել են Որակի վերահսկման եվրոպական կազմակերպության և Որակի ասիական ընկերության միջոցով, ներառյալ: Երևանում 1982թ.-ին: Բացի այդ, գիտության և պրակտիկայի այլ ոլորտներում գիտական և գործնական խնդիրների լուծման համար որակաչափության կիրառման վերաբերյալ զեկուցումներ են արվել համամիութենական մասշտաբով ավելի քան 90 կոնֆերանսների, սիմպոզիումների և սեմինարների ժամանակ, ներառյալ Երևանում: Հայկական առաջին Սահմանադրությունը նախորդել է Հուստինիանոսի օրենսգիրքին, որը դրեց քաղաքացիական իրավունքի հիմքը Եվրոպայում և նրա սահմաններից դուրս: Հայ դեմոկրատիայի պատմության մեջ առանձնահատուկ ներդրում է ունեցել Քուռ գետի ձախ ափին գտնվող Պարտավ քաղաքը [արաբներն իրենց լեզվի հնչյունաբանության պատճառով քաղաքն անվանել են Բարդա], որտեղից իշխում էին Արցախն ու Ուտիքը։ Վաչագան Գ Բարեպաշտ թագավորը 5-6-րդ դարերի վերջում։ Հենց Պարտավում էլ Վաչագան Աշխարհաժոխովի գումարման արդյունքում ծնվեց Հայաստանի Սահմանադրությունը։ Ըստ պատմիչ Մովսես Կաղանկատվացու՝ հայկական օրենսգիրքը հաստատվել է Վաչագանի կողմից 488 թվականին Աղվենի թագավորական ամառային նստավայրում՝ «մարդաշատ ժողովում», որտեղ մասնակցել են բոլոր խավերի ներկայացուցիչներ։ Համեմատության համար՝ Հուստինիանոսի օրենսգիրքն ավարտվել է միայն 534 թվականին։ Այսինքն՝ Հայաստանի առաջին Սահմանադրությունից 46 տարի ուշ։ Ուրեմն ուսումնասիրեք հայոց պատմությունը։ Դրանից ճիշտ եզրակացություններ արեք։ Ինչո՞ւ է Հայաստանի Սահմանադրությունն ավելի հին, քան ԱՄՆ Սահմանադրությունը. Միացյալ Նահանգների Սահմանադրությունը, որը ստեղծվել է 1787 թվականին, համարվում է աշխարհի ամենահին գործող սահմանադրությունը: Համեմատության համար նշենք, որ Ֆրանսիական հեղափոխության մարդու և քաղաքացու իրավունքների հռչակագիրը ստեղծվել է 1789 թվականին, իսկ Լեհաստանի Սահմանադրությունը տպագրիչներին է հասել միայն 1791 թվականին: Սակայն ԱՄՆ Սահմանադրության հրապարակումից 14 տարի առաջ հայերն արդեն հրապարակել էին լուսավորության դարաշրջանի սահմանադրություններ ազատ Հայաստանի համար. Հայոց քիչ հայտնի սահմանադրությունը կոչվում էր «Որոգայթ փառաց» և «Նշավակ»՝ «Փառքի որոգայթ» և «Թիրախ», որոնք հատորներ էին, որոնք ներկայացնում էին աշխարհի ամենավաղ ժամանակակից սահմանադրական քաղաքական գրվածքներից մի քանիսը։ Սահմանադրության հեղինակ Շահամիր Շահամիրյանը փաստաթուղթը հրապարակել է Հնդկաստանի Մադրաս քաղաքի իր տպարանում, որտեղ որպես վաճառական հաստատվել էր Հնդկաստանի փոքրաթիվ հայկական համայնքում։ Յուրաքանչյուր մարդ, լինի հայ, թե որևէ այլ ռասայի ներկայացուցիչ, տղամարդ թե կին, ծնված Հայաստանում կամ այլ երկրից, կապրի հավասար իրավունքներով և ազատ կլինի իր բոլոր մասնագիտություններում։ Ոչ ոք իրավունք չունի ստրկացնել մեկ այլ անձի, և աշխատողները պետք է վճարեն հարկերը, ինչպես նախատեսված է Հայաստանի օրենսդրությամբ: – Որոգայթ փառաց (1773) Հոդված 3։ 1773 թվականին տպագրված Vorogayt Paratz-ը թվարկում է ներկայացված կառավարության առավելությունները, թե ինչու է այն անհրաժեշտ, ի տարբերություն միապետությունների։ Սա նաև բացատրում է, թե ինչու հայերը, որպես անկախ ժողովուրդ, պետք է ստեղծեն իրենց օրենքները և ենթարկվեն դրանց: Նշավակը ինքնին օրենքների փաստաթուղթն է՝ բաղկացած 521 հոդվածից։ Փաստաթուղթը ներառում է տղամարդկանց և կանանց իրավահավասարությունը և նկարագրում է եկեղեցու և պետության տարանջատման կարևորությունը՝ միաժամանակ պահպանելով եկեղեցականների ներկայացուցչությունը օրենսդրական հարցերում: «Որոգայթը» և «Նշավակը» ապահովում են ներկայացուցչական ժողովրդավարություն, որը պետք է գլխավորի Հայաստանի տունը (խորհրդարանը), որը պատասխանատու կլինի ծնողազուրկ երեխաների խնամքի համար, այդ թվում՝ նրանց կրթության, ինչպես նաև հիվանդների, տարեցների, աղքատների և հաշմանդամների համար. Սահմանադրությունից առաջ Շահամիրյանը հրատարակել է նաև «Նոր տետրակ, որ կոչի հորդորակ» նոր գրքույկը, որը հայտնի է որպես Հրահանգներ, որի նպատակն էր ոգեշնչել հայ երիտասարդներին տեղեկացված և իրազեկ լինելու իրենց պատմական հայրենիքի և օտար տիրապետության տակ գտնվող նրա վիճակի մասին: Տես՝ http: //100years100facts.com/facts/constitution-free-armenia-prepared-india-1770s-1780s/ – Արցախի մերժումը. ՀՀ անկախ պետականության ստեղծման գործընթացի մեկնարկի հիմքը Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհրդի 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի «Վերամիավորման մասին» համատեղ որոշումն է։ տես՝ ՀՀ Սահմանադրության նախաբանը. – Հայոց ցեղասպանությունից հրաժարում. մասնակցություն Ցեղասպանության ժխտմանը և զոհերի մեղադրումը, որպեսզի կասկածի տակ դնեն Թուրքիայի և Ադրբեջանի պատասխանատվությունը Ցեղասպանության հանցագործության և Մեծագույն մշակութային սպանության համար, որոնք հակասում են ցեղասպանության կանխարգելման, ցեղասպանության ճանաչման և արդարադատության հիմնարար սկզբունքներին, և որոնք ուղղակիորեն առնչվում են Հայաստանի ազգային անվտանգության խնդիրներին, որն է՛լ ավելի կարևոր է դառնում Արևմտյան Կասպից ծովի մինի-սուլթանության անհանգստացնող տարածքային պահանջների և վերջին տասնամյակների ընթացքում հայերի դեմ իրականացվող ցեղասպանության քաղաքականության համատեքստում, քանի որ համաձայ ՀՀ անկախության Հռչակագրի 11-րդ կետի… «11. Հայաստանի Հանրապետությունը սատար է կանգնում 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում եւ Արեւմտյան Հայաստանում հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործին:».

– գիտության (ՀՀ ԳԱԱ–ի միաձուլումը բուհերի հետ, Մատենադարանի վաճառք, կեղծ ակադեմիական կամպուսի ստեղծում), կրթության (Կոնսերվատորիա), կրթության (դասագրքեր) և մշակույթի (Գառնի, Քարահունջ, Հերունու ալեհավաք) մերժում. , ստեղծագործական միությունների ստեղծված համակարգի ոչնչացումը, քանի որ ըստ 10-րդ կետի. Հայաստանի Հանրապետությունը ապահովում է հայերենի, որպես պետական լեզվի, գործառությունը Հանրապետության կյանքի բոլոր ոլորտներում, ստեղծում կրթության, գիտության եւ մշակույթի սեփական համակարգ:

– անօրինական և հանցավոր սահմանագծում և սահմանազատում Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա

– ոստիկանությունը ապաքաղաքականացնելուց հրաժարվելը` համաձայն Հռչակագրի 9-րդ կետի…. «Հայաստանի Հանրապետությունը իր տարածքում ապահովում է` խոսքի, մամուլի, խղճի ազատություն. օրենսդիր, գործադիր եւ դատական իշխանությունների տարանջատում.բազմակուսակցություն, կուսակցությունների իրավահավասարություն, իրավապահ մարմինների եւ զինված ուժերի ապաքաղաքականացում:…».

Յուրաքանչյուր ոք ունի ազատության և անձեռնմխելիության իրավունք. Մարդուն չի կարելի ձերբակալել կամ խուզարկել, բացառությամբ օրենքով սահմանված կարգի։ Նրան կարող են կալանքի տակ պահել միայն դատարանի որոշմամբ՝ օրենքով սահմանված կարգով։Կարմիր, սև և այլ բերետավորներն ավելի շատ են, քան քրեական գործերն ու հանցագործները։ Ադրբեջանցիներն ու թուրքերն առաջարկում են ռազմական օգնություն ուղարկել Նիկոլին

Համբիկ Սասունյան. <<Հայկական Ցեղասպանության Արդարության մարտիկներ» գաղտնի կազմակերպության անդամ, 1982 թվականի հունվարի 28-ին առավոտյան 9։40-ին 19-ամյա Համբիկը Լոս Անջելեսում, Ուիլշիր Բուլվարի և Կոմստոկ փողոցի խաչմերուկում համագործակցի հետ գնդակահարել է Թուրքիայի հյուպատոս Քեմալ Արըքանին, երբ նրա ավտոմեքենան կանգնած էր կարմիր լույսի տակ։ ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը դատապարտեց այս արարքը՝ որակավորելով այն ահաբեկչություն։ 14 մայիս 2924

Կարմիր բերետավորը բերման ենթարկելիս բռունցքով հարվածել է նրան։ Այս մասին նա պատմել է լրագրողներին։ Նա նշել է, որ գնալու է իրավական ճանապարհով և այդ քայլն արած անձը ենթարկվելու է պատասխանատվության

14.05.2024 Ֆրանսիացի հայազգի լրագրող Նիկոլյանը «Զվարթնոց» օդանավակայանում հացադուլ է հայտարարել՝ Հայաստան մուտքն արգելելու համար, քանի որ համարձակվել են քննադատել Նիկոլի պարտվողական քաղաքականությունը։ Նիկոլն իրավունք չունի, միայն դատարանը. Ֆրանսիայից Մուրադ Փափազյանը, ով երկար տարիներ ծառայել է ի շահ Հայաստանի, Արցախի և Սփյուռքի շահերի, Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի համանախագահ, ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ, Փաշինյանի հայտնի քննադատ. Արգելվել է մուտք գործել Հայաստան, և նա հայց է ներկայացրել հայկական դատարան։ Բարեբախտաբար, երբ Փաշինյանն այդ 30 օրվա ընթացքում այցելեց Փարիզ, նախագահ Էմանուել Մակրոնը հանդիպեց Փափազյանին և Փաշինյանին կոչ արեց դադարեցնել Փափազյանի հետապնդումները։ Փափազյանը ակամա համաձայնեց հետ վերցնել բողոքը, բայց ամոթ էր, որ օտար առաջնորդը ստիպված էր միջամտել Հայաստանի ներքին գործերին։ Նիկոլը բազմիցս հայտարարել է, որ դեմոկրատ է։ Սակայն խոսքի ազատությունը ժողովրդավարության հիմնարար սկզբունքներից է, որը հաճախ ոտնահարվում է Հայաստանի իշխանությունների կողմից, որոնք երկիրը վերածել են միանձնյա բռնապետության։ Աննա Հակոբյանը, ով ՀՀ–ում ոչ մի պաշտոն չունի և չի ներկայացնում պետական որևէ գերատեսչություն, ինքն է որոշում, թե ով կարող է մտնել Հայաստան, ով՝ ոչ։ Անընդունելի է.– կալանավորել մեծահասակներին, երեխաներին թողնելով բախտի քմահաճույքին– կալանավորել օտարներին . – ծերունուն սպառնալ, որ չենք գա, երբ քո տունը թալանեն– խոչընդոտել լրագրողների մասնագիտական գործունեությունը և կիրառել ուժ, հատկապես անհամաչափ ուժ, դիմադրություն չցուցաբերող քաղաքացիների նկատմամբ. Այս գործողությունները իրավական հիմք չունեն։

Հոդված 44 «Յուրաքանչյուր ոք ունի խաղաղ, առանց զենքի հավաքներին ազատորեն մասնակցելու և դրանք կազմակերպելու իրավունք:»:

Ուժի կիրառո՞ւմ.

Հոդված 14. 2. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրություն << Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը քաղաքական հարցերում պահպանում են չեզոքություն և քաղաքացիական վերահսկողության ներքո են:>>

ՀՀ Սահմանադրության 26-րդ հոդված

«Ոչ ոք չի կարող ենթարկվել խոշտանգման, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի:
Մարմնական պատիժներն արգելվում են:
Ազատությունից զրկված անձինք ունեն մարդասիրական վերաբերմունքի իրավունք>>։

Պատգամավորի ձերբակալման կամ ժամանակավոր կալանքի դեպքերը

Հոդված Պատգամավորն իր լիազորությունների ժամկետում և դրանից հետո չի կարող հետապնդվել և պատասխանատվության ենթարկվել պատգամավորական գործունեության շրջանակներում հայտնած կարծիքի կամ քվեարկության համար:

Պատգամավորի նկատմամբ քրեական հետապնդում կարող է հարուցվել միայն Ազգային ժողովի համաձայնությամբ: Պատգամավորն առանց Ազգային ժողովի համաձայնության չի կարող զրկվել ազատությունից, բացառությամբ երբ նա բռնվել է հանցանք կատարելու պահին կամ անմիջապես դրանից հետո: Այս դեպքում ազատությունից զրկելը չի կարող տևել յոթանասուներկու ժամից ավելի: Պատգամավորին ազատությունից զրկելու մասին անհապաղ տեղեկացվում է Ազգային ժողովի նախագահը:

Մարդը չի կարող ենթարկվել բժշկական կամ գիտական փորձերի՝ առանց իր համաձայնության»։ Չենք խոսում Covid- կորոնավիրուսի ժամանակ պատվաստումների մասին։ Թեև 42-րդ հոդվածի համաձայն «Յուրաքանչյուր ոք ունի իր կարծիքն ազատ արտահայտելու իրավունք: …» Տեղին է մեջբերել ՀՀ առողջապահության նախկին նախարար Արսեն Թորոսյանի խոսքերը, ով կազմակերպեց երկրի ամբողջ բնակչության պատվաստումը: Իշխող կուսակցության պատգամավորը ՀՀ խորհրդարանում 2024 թվականի մայիսի 13-ին, մերժելով ցեղասպանությունը որպես 100-ամյա փաստ, ասաց, որ հայկական եկեղեցին 1700-ամյա առասպելով, պետք է վերջապես ամբողջությամբ ու հիմնովին ոչնչացվի ու ջարդվի։ Եթե պետական գործիչը իրավակիրառական առումով ինչ-որ բան արգելում, քանդում կամ կոտրում է, հետո ի՞նչ է թույլ տալիս կամ առաջարկում։ Չէ՞ որ աստվածաբանական բոլոր ուսմունքները հայերից են սերել կամ կապված են հայության հետ։ Նա՝ որպես պետական գործիչ, իրավունք չունի դա ասելու, քանի որ կա ՀՀ Սահմանադրության 41/1 հոդված՝ «Յուրաքանչյուր ոք ունի մտքի, խղճի և կրոնի ազատության իրավունք։ Կրոնի և մտքի արտահայտման ազատությունը կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով՝ Սահմանադրության 41/2 հոդվածով նախատեսված հիմքերով»։ Նրա խոսքերը հակասահմանադրական են, և դա քրեորեն պատժելի է։

Գլուխ 2, Մարդու և քաղաքացու հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները՝ ամրագրված 40/4, 41/4, 42/4, 44/4 հոդվածներով։ Սահմանադրության 45/4, 47/7, 48/4, կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է պետական և հասարակական անվտանգության, հասարակական կարգի, հասարակության առողջության և բարոյականության, իրավունքների և ազատությունների, և այլ անձանց բարի անունը,պատիվը պաշտպանելու համար։

Հոդված 76. Հիմնական իրավունքների և ազատությունների սահմանափակումներն արտակարգ կամ ռազմական դրության ժամանակ

Արտակարգ կամ ռազմական դրության ժամանակ մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքները և ազատությունները, բացառությամբ Սահմանադրության 23-26-րդ, 28-30-րդ, 35-37-րդ հոդվածներում, 38-րդ հոդվածի 1-ին մասում, 41-րդ հոդվածի 1-ին մասում, 47-րդ հոդվածի 1-ին մասում, 5-րդ մասի 1-ին նախադասությունում և 8-րդ մասում, 52-րդ, 55-րդ հոդվածի 2-րդ մասում, 56-րդ, 61-րդ, 63-72-րդ հոդվածներում նշվածների, կարող են օրենքով սահմանված կարգով ժամանակավորապես կասեցվել կամ լրացուցիչ սահմանափակումների ենթարկվել միայն այնքանով, որքանով դա պահանջում է իրավիճակը` արտակարգ կամ ռազմական դրության ժամանակ պարտավորություններից շեղվելու վերաբերյալ ստանձնված միջազգային պարտավորությունների շրջանակներում:

Հոդված 14. Զինված ուժերը և պաշտպանությունը

Յուրաքանչյուր քաղաքացի պարտավոր է oրենքով uահմանված կարգով մասնակցել Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանությանը:

– տարածքային ամբողջականությունից հրաժարում

Հոդված 121. Վարչատարածքային միավորները և բաժանումը

Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային միավորներն են մարզերը և համայնքները: Վարչատարածքային բաժանումը, Կառավարության ներկայացմամբ, սահմանվում է օրենքով:

ՀՀ Սահմանադրության 2-րդ հոդված «Հայաստանի Հանրապետությունում իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին.«Իշխանության յուրացումը որևէ կազմակերպության կամ անհատի կողմից հանցագործություն է:»:Առանց խորհրդարանի (վավերացման) ու ժողովրդի (ժողովրդական քննարկում–հանրաքվեներ) իմացության ստորագրում է փաստաթղթեր.

Հոդված 3. Մարդը, նրա արժանապատվությունը, հիմնական իրավունքները և ազատությունները

Հայաստանի Հանրապետությունում մարդը բարձրագույն արժեք է: Մարդու անօտարելի արժանապատվությունն իր իրավունքների և ազատությունների անքակտելի հիմքն է:
Մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների և ազատությունների հարգումն ու պաշտպանությունը հանրային իշխանության պարտականություններն են:
Հանրային իշխանությունը սահմանափակված է մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներով և ազատություններով՝ որպես անմիջականորեն գործող իրավունք:

Հոդված 6. Օրինականության սկզբունքը

Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք իրավասու են կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված են Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով:
Սահմանադրության և օրենքների հիման վրա և դրանց իրականացումն ապահովելու նպատակով Սահմանադրությամբ նախատեսված մարմինները կարող են օրենքով լիազորվել ընդունելու ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտեր: Լիազորող նորմերը պետք է համապատասխանեն իրավական որոշակիության սկզբունքին:
Օրենքները և ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերն ուժի մեջ են մտնում օրենքով սահմանված կարգով հրապարակվելուց հետո:

Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 2 հոդվածՉհրապարակված իրավական ակտերը, որոնք վերաբերում են մարդու իրավունքներին, ազատություններին և պարտականություններին, իրավական ուժ չունեն։ Հայաստանի Հանրապետության անունից կնքված միջազգային պայմանագրերը կիրառվում են միայն վավերացումից հետո։ Վավերացված միջազգային պայմանագրերը հանրապետության իրավական համակարգի անբաժանելի մասն են: Եթե սահմանում են այլ նորմեր, քան նախատեսված են օրենքներով, ապա գործում են պայմանագրի նորմերը։ Սահմանադրությանը հակասող միջազգային պայմանագրերը կարող են վավերացվել Սահմանադրության մեջ համապատասխան փոփոխությունից հետո։

Հոդված 12. Շրջակա միջավայրի պահպանությունը և կայուն զարգացումը

Պետությունը խթանում է շրջակա միջավայրի պահպանությունը, բարելավումը և վերականգնումը, բնական պաշարների ողջամիտ օգտագործումը՝ ղեկավարվելով կայուն զարգացման սկզբունքով և հաշվի առնելով պատասխանատվությունն ապագա սերունդների առջև:
Յուրաքանչյուր ոք պարտավոր է հոգ տանել շրջակա միջավայրի պահպանության մասին:

Անտառահատումներ, աղետի գոտի Լոռիում 2024 թվականի մայիսին Հանքարդյունաբերություն – ուռուցքաբանության ոլորտում աշխարհում զբաղեցնում ենք 2-5-րդ տեղըՄայրաքաղաքում կանաչ տարածքների հատում

Հոդված 15. Մշակույթի, կրթության, գիտության խթանումը, հայոց լեզվի և մշակութային ժառանգության պաշտպանությունը

Պետությունը խթանում է մշակույթի, կրթության և գիտության զարգացումը:
Հայոց լեզուն և մշակութային ժառանգությունը պետության հոգածության և պաշտպանության ներքո են։

Պատմության և աշխարհագրության դասագրքերԲուհերի և ԳԱԱ փակումՀՀ կառավարության 2013թ 21 դեկտեմբերի 2023 թվականի N 2298-Ն «ԳԻՏԱԿԱՆ ԿԱԴՐԵՐԻ ԱՏԵՍՏԱՎՈՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ, ԳԻՏԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ՃԱՐՏԱՐԱԳԻՏԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՇՏՈՆՆԵՐԸ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆ ՉԱՓԱՆԻՇՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» –Հայագիտության և լեզվի որպես կիրառական գիտության գիտական ուղղության փակում

https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=187688

Ստեղծագործական միությունների սեփականության վերանայումՀեթանոսական և քրիստոնեական, պատմական, ճարտարապետական և մոնումենտալ շինությունների վիճակը երկրում։

Հոդված 18. Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցին

Հայաստանի Հանրապետությունը ճանաչում է Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու՝ որպես ազգային եկեղեցու բացառիկ առաքելությունը հայ ժողովրդի հոգևոր կյանքում, նրա ազգային մշակույթի զարգացման և ազգային ինքնության պահպանման գործում:
Հայաստանի Հանրապետության և Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու հարաբերությունները կարող են կարգավորվել օրենքով:

Ո՛չ Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, ո՛չ նրա հոգևորականները զինված ուժերի, ազգային անվտանգության, ոստիկանության և ընդհանրապես որևէ կիսառազմական մարմնի աշխատակից չեն։Հետևաբար, նրանք կարող են ընտրվել Հայաստանի ընտրովի կառույցներում և որպես ղեկավար ներգրավվել գործադիր մարմիններում։

Հոդված 17. Պետությունը և կրոնական կազմակերպությունները

Հայաստանի Հանրապետությունում երաշխավորվում է կրոնական կազմակերպությունների գործունեության ազատությունը:
Կրոնական կազմակերպություններն անջատ են պետությունից:

Սահմանադրության նշանակված հոդվածների որտեղ և ո՞ր կետում է նշված, որ Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին չի կարող ընտրել և ընտրվել իր ներկայացուցիչների միջոցով, այսինքն. Եկեղեցու սպասավորներին իշխանության ընտրովի մարմինների՞ն, թե՞ նշանակվելու իշխանության գործադիր կառույցներում:Սահմանում. Կրոնական կազմակերպությունները պետությունից տարանջատված են պարունակում է անորոշություն և վարկաբեկում Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 2-րդ հոդվածը. «Հայաստանի Հանրապետությունում իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին.Ժողովուրդն իր իշխանությունը ձևավորում է ազատ ընտրությունների միջոցով և…»։ Մարդը (հոգեւորականը)այսինքն՝, կրոնական կազմակերպության անդամը չի կարող վճարել հարկեր, մասնակցել իշխանության ձևավորմանը որպես ընտրող և ինքը չկարողանա ընտրվել:Չի կարող, քանի որ այս դեպքում պետք է ընդունել, որ Հայաստանի Հանրապետությունում մարդիկ հետապնդվում են իրենց համոզմունքների համար։Նման բան չի կարող լինել և չկա։Իսկ որպես հաստատում ներկայացնում ենք հատված ՀՀ Սահմանադրության 29-րդ հոդվածից.«Խտրականությունն արգելվում է՝ կախված… սոցիալական ծագումից և կրոնից, աշխարհայացքից… և այլ հանգամանքներից»։ Հետաքրքիր է նաև ՀՀ Սահմանադրության 46-րդ հոդվածը (Կուսակցություններ ստեղծելու և կուսակցություն մտնելու իրավունք)։

«Դատավորները, դատախազները և քննիչները չեն կարող լինել կուսակցության անդամ: Օրենքով կարող են սահմանվել զինված ուժերում, ազգային անվտանգության, ոստիկանության և այլ ռազմականացված մարմիններում ծառայողների կողմից կուսակցություն ստեղծելու և որևէ կուսակցության անդամագրվելու իրավունքի սահմանափակումներ:»

Որպես հիշեցում. Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին և ոչ էլ նրա հոգևորականները զինված ուժերի, ազգային անվտանգության, ոստիկանության կամ ընդհանրապես որևէ կիսառազմական մարմնի աշխատակիցներ չեն։Հետևաբար, նրանք կարող են ընտրել և ընտրվել Հայաստանի ընտրովի մարմիններում և որպես ղեկավար ներգրավվել գործադիր ինստիտուտներում։

Հայ Առաքելական Եկեղեցին իմ/քո հավանած կամ չհավանած քահանան չէ:

ՀԱԵ-ն Մաշտոցն է, Շնորհալին, Տաթևացին, մեր անմահ պատարագը, մեր հոգի մաքրող շարականները, մեր չքնաղ եկեղեցիներն ու խաչքարերը, մեր նախնիները, ես, դու, մեր զավակները:

ՀԱԵ-ն մեր վերջին 1700-ամյա ընթացքի ամենակարևոր սյուներից է ու միակ ԱՆԸՆԴՀԱՏ կառույցը: Ուստի, անկախ իմ/քո վերաբերմունքից, այն չի դադարում մեր ազգային ինքնության ամենակարևոր մասերից մեկը լինել: Անարգել ՀԱԵ-ն նշանակում է անարգել ինձ, քեզ, մեր անցյալն ու ազգային արժանապատվությունը:

Էս պարզ բաները չգիտակցելը ու անարգանքի փաստով հրճվելը կա’մ չիմացության, կա’մ թշնամի լինելու արդյունք են:

1918-ի մայիսին Սարդարապատի հերոսամարտի օրերին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գևորգ 5-րդի կարգադրությամբ հոգևորականներից ձևավորված մահապարտների խումբը գլխավորեց Գարեգին Արքեպիսկոպոս Հովսեփյանը: Գարեգին Արքեպիսկոպոսը ծնվել է 1867թ.-ին Արցախի Մաղավուզ գյուղում: Նշանավոր հայագետ էր, արվեստագետ, Լայպցիգի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր: 1943թ.-ին ընտրվել է Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս: Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին մեծ աջակցություն է զուցաբերել «Սասուցի Դավիթ» տանկային շարասյան ստեղծմանը, մեծապես աջակցել է նաև 1946թ.-ից սկսած հայրենադարձության կազմակերպմանը

Կամավորներին առաջնորդողներից էր Ճեմարանի այդ ժամանակվա տեսուչը: Վեհափառի հանձնարարությամբ նա Սարդարապատում էր, ուր ազդեցիկ ու սթափեցնող ելույթով փորձեց ոգեշնչել ընկճված ու հուսահատ զինվորներին. «Հայ ժողովուրդն օրհասական կռիվներ շատ է ունեցել եւ միշտ ելք է գտել ու փրկել իրեն: Ելքը եղել է անձնազոհ հերոսությունը… Հե´տ նայեցեք, մեզ մնացել են Երեւանն ու Էջմիածինը… Եթե հերոսության չդիմենք, ամեն ինչ կորչելու է իսպառ, այլեւս չի լինի ո´չ հայ, ո´չ հայի հայրենիք…»:

Այս խոսքերը մնում են անարձագանք։ Սակայն նա չի վարանում, շարունակում է. «Հայրենակիցնե´ր, եղբայրնե´ր եւ որդինե´ր, հին դարերում, երբ հայոց զորքը պատրաստվում էր թշնամու դեմ գնալու, նրա հրամանատարները գալիս էին Էջմիածին` կաթողիկոսի մոտ` նրա աջը համբուրելու և օրհնությունն առնելու: Բայց այս անգամ վտանգն այնքան ահավոր է ու մեծ, որ ահա ե’ս եմ Սուրբ Էջմիածնից եկել ձեր բոլորի ձեռքը համբուրելու, որ փրկենք հայրենիքը, փրկենք ձե’ր պատիվը, հայի’ պատիվը…»:

Այս խոսքերից ծնունդով արցախցի հոգևորականն արտասվում է. նրա ելույթն, իրոք, շրջադարձային էր: Ականատեսները վկայում են, որ ճակատի մի հատվածում, երբ խուճապ ու փախուստ էր սկսվել, հոգևորականներից մեկը պառկել էր նահանջող զինվորների առաջ ու հայտարարել. «Ինձ կրնկակո’խ արեք, նոր փախեք»: Նահատակին վայել այս վարքից ցնցված՝ նահանջողները շրջվում ու շարունակում են սրբազան պատերազմը:

Նորօրյա Ավարայրի ոգեշնչողը, անձնազոհ հոգևորականը հայագետ տեր Գարեգին եպիսկոպոս Հովսեփյանն էր` Կիլիկիո Հայոց ապագա կաթողիկոսը: Նա Սարդարապատի հերոսամարտում գլխավորում էր ղարաբաղցիներից բաղկացած հինգերորդ գունդը, որը ստացավ «Մահապարտներ» անվանումը:

Սիմոն Վրացյանը նրան համեմատում էր Ղևոնդ Երեցի հետ. «Էջմիածնի միաբանը շրջում էր մի մասից մյուսը և իր ճառերով բարձրացնում զորքերի տրամադրությունը։ Կրկնվում էին Վարդանանց պատմական օրերը…»:

Կակիստոկրատներին հնարավոր է հեռացնել մեր հասարակությունում նրանց կողմից իրականացվող Մերիտոցիդից միայն կվալիմետրիկ քայլերով շարժմամբ։

Սկսած անհիշելի ժամանակներից ՀԱՅՔԻ քաղաքակրթության պատմության մեջ, առաջին անգամ ահմանափակեցին հայոց հոգեւորականությանը , հայոց հոգևոր հովվի առաջնորդությամբ ազատ տեղաշարժվել հայկոց պետության տարածքում։

Պատմությունն իհարկե անարդար է գտնվել մեր հանդեպ , բայց իրականությունը դա է։ Հայոց պատմության մեջ ցավոք շատ քիչ է մեր պետականությունների դրվագը։Առավել շատ օտար երկրների դեմ, ազգային ինքնության , հավատի ու ազատության համար պայքարի դրվագներն են։

XI-րդ դարի կեսերից բուն Հայաստանում պետական անկախությունն ընդհատվեց։Ընդհատումը պատմության մեջ թերևս ամենաերկարն էր , մոտ 900 տարի։Բա լավ հետաքրքիր չի՞ էս մեր ազգը ոնց ա պահպանվել , ոնց ա դիմացել մահմեդական ու քոչվորական շրջափակման մեջ , ինչպես է ապրել։ Պատասխանը մեկն է` Հայ Առաքելական Սբ. Եկեղեցի։

XI-XXդդ. հարյուրավոր անգամներ են եղել երբ անկախության վերականգնման գործն իր վրա է վերցրել եկեղեցին , հայրենասեր հայրապետերը , որոնք ամեն ինչ արել են, բանակցել են անգամ Եվրոպական երկրների դեմ, պայքարի կոչ անելով Օսմանյան , պարսկական և ռուսական բռնապետությունների դեմ։

Միևնույն ժամանակ եկեղեցին թույլ չի տվել, որ գիտության ջահը մարի Հայոց աշխարհում։Տաթևի , Գլաձորի, Գոշավանքի բարձրագույն կրթօջախները դրա վկայությունն են։Եկեղեցու շա՜տ նվիրյալներ զբաղվել են կրթության գործով։

Իսկ այդ ընթացքում Հայոց Եկեղեցու դեմ պայքարել է Պարսից արքունիքը ` ցանկանալով զրկել նրան իր իրավունքներից , հաշվի առնելով նրա հեղինակությունը։

Եկեղեցու դեմ պայքարել է նաև Բյուզանդիան, ցանկանալով ձուլել , ասիմիլիացիայի ենթարկել հայությանը։

Օսմանյան ու ռուսական կայսրությունները , անգամ ԽՍՀՄ֊ը ևս փորձում էին խորտակել եկեղեցուն , զրկել նրան իր իրավունքներից, բաժանել։Եւ հիմա …

Բայց ինչպես տեսնում ենք հայության պահպանման պատվարը կանգուն է։Ուրեմն բոլորս եկեք նեցուկ լինենք այս մթին ժամանակներում Հայոց Եկեղեցուն ։

Սա անհեթեթություն է պետության, իրավունքի, կրոնի ու երկրպագության, մարդկային քաղաքակրթության պատմության մեջ ընդհանրապես:

Անկախ պատճառներից և դավանանքից՝ պետությունների և կառավարությունների ղեկավարներն անմիջապես ինքնաբերաբար հրաժարական են տալիս։

Ցավալի է, բայց Հայաստանում օրենսդիր, գործադիր, կարկադրիչ, դատական իշխանությունը դյոնմեների ձեռքում է.

Օ, Հայ ժողովուրդ!

Հայ ժողովրդի մշակութային ժառանգությունը հայ ժողովրդի նավթն ու գազն է, և այն անվերջ է, փոխանցվում է սերնդեսերունդ։

Կարմիր ու սև բերետավորներով ենիչերիները, դասալիք ու թերուս նիկոլն իր կակիստոկրատների, սորոսական խոճկորների թիմով Մերիտոցիդ («Պատմական երկար ժամանակաշրջանում հասարակության լավագույն ուժերի մեթոդական ոչնչացումը, դրանում արհեստական բացասական ընտրության հաստատումը։ Մերիտոցիդը բնական ընտրության դեմ պայքարն է, լավագույնների մեթոդական ոչնչացումը, մտավորականության և լուսավորության նկատմամբ անհանդուրժողական վերաբերմունքը՝ ուղեկցվող նրանց մշտական հալածանքով։ Տերմինը անքակտելիորեն կապված է «կակիստոկրատիա» հասկացության հետ։

Իմ սիրելի հավատացյալ ժողովուրդ.

Ոտքի՛ կանգնեք պաշտպանելու հայ ժողովրդի ժառանգությունն ու ունեցվածքը:

Ժողովուրդն իրավունք ունի վերականգնելու 2018 թվականի մայիսից Հայաստանում խախտված սահմանադրական կարգը.

Վարդապես Կոմիտասի պատգամով «Սիրեք իրար, շատ Սիրեք որպեսզի ապրեք…»

Հայաստանի իշխանությունները պնդում են, որ փաստաթղթերը ուժի մեջ չեն մտել, սակայն շարունակում են դրանք թաքցնել հայ հասարակությունից։ ԵՐԵՎԱՆ, 13 մայիսի – Sputnik. Ընդդիմադիր «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը, ծանոթանալով 1988 թվականի սահմանների փաստաթղթերին, կասկածի տակ դրեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությունները, թե 1988 թվականի Ադրբեջանի հետ սահմանազատման փաստաթղթերի փաթեթն իրավական ուժ չունի. Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում Աբրահամյանն ասաց, որ 1988 թվականի սահմանազատման փաստաթղթերի թվում կան արձանագրություններ, որոնք ստորագրել են բոլոր երեք կողմերը՝ Երևանը, Բաքուն և Մոսկվան։Նախկինում Աբրահամյանը հայտնել էր, որ օգտվել և ուսումնասիրել է 1980-ականների տեղագրական նյութեր՝ կապված Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման հետ։ Նպատակն էր ծանոթանալ սահմանագծման և սահմանազատման 172 արձանագրություններին։ Իշխանությունները, ըստ նրա, ընդունում են, որ վերջին անգամ նման գործընթաց տեղի է ունեցել ԽՍՀՄ փլուզումից առաջ, սակայն փաստաթղթերն ուժի մեջ չեն մտել, քանի որ միության բարձրագույն մարմինները չեն հաստատել դրանք։ «Բայց կան արձանագրություններ, որոնք ստորագրել են երեք կողմերը՝ Խորհրդային Հայաստանը, Ադրբեջանն ու, ասենք, Մոսկվան, ըստ էության, հավանություն են տվել այս գործընթացին»,- ասաց Աբրահամյանը։Պատգամավորը զարմանում է, որ եթե իշխանությունները պնդում են, որ 1988 թվականի սահմանազատման գործընթացը իրավական ուժ չունի, ապա ինչու են գաղտնի պահում փաստաթղթերը։Այժմ սահմանազատման գործընթացն իրականացվում է ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի վերջին քարտեզների հիման վրա, որոնք գոյություն ունեին Միության փլուզման կամ ԱՊՀ ստեղծման ժամանակ։ Իշխանություններն օգտագործում են նաև տարբեր ժամանակաշրջանների քարտեզներ, այդ թվում՝ ուսումնասիրելով 1988 և 1969 թվականների քարտեզները։ Սակայն 1969 թվականին միայն սահմանազատում է իրականացվել՝ առանց սահմանագծման։Հարցին, թե որքանով է Հայաստանին ձեռնտու օգտվել 1988 թվականի վերը նշված քարտեզներից, Աբրահամյանն ասաց, որ ընդամենը մի քանի ժամ է անցկացրել ՊՆ–ում, իսկ ուսումնասիրության համար շատ ժամանակ է հարկավոր, քանզի փաստաթղթերի ծավալը շատ մեծ է։«Նույնիսկ մի քանի օրն էլ բավարար չէ փաստաթղթերին ամբողջությամբ ծանոթանալու համար. ես առաջարկեցի գալ մի խումբ մասնագետների հետ, որպեսզի յուրաքանչյուրը կարողանա ծանոթանալ իր ձևով, բայց ՊՆ–ն, կարծում եմ, իշխանությունների առաջարկով, նման հնարավորություն չեն տվել»,- ասաց Աբրահամյանը։ Նա վստահ է, որ Ադրբեջանը Տավուշում կստանա իրեն անհրաժեշտ հողերը ներկայիս գործընթացի շրջանակներում։ Սրանից հետո Բաքուն տարբեր անհասկանալի պատճառներով չի շարունակի գործընթացը այլ շրջաններում, որտեղ օկուպացրել է Հայաստանի զգալի տարածք։ Ավելի վաղ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր, որ Ադրբեջանի հետ 1988 թվականի սահմանազատման փաստաթղթերի փաթեթն ուժի մեջ չի մտել։ Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ խաղաղության օրակարգը խթանելիս Հայաստանի իշխանությունները չպետք է մոռանան երկրի Հիմնական օրենքի պահանջները։ Հայաստանի իշխանություններն իրավունք չունեն ձեռնարկելու Արցախի ինքնորոշման փաստը ժխտելուն ուղղված որևէ գործողություն. Նախաբանը Հայաստանի Սահմանադրության այն սակավ մասերից է, որն ընդունվելուց հետո չի փոփոխվել և ընդունվել է քաղաքական ուժերի միջև լայն կոնսենսուսով։ Նախաբանում, մասնավորապես, ասվում է, որ հայ ժողովուրդն ընդունում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունը՝ ««Հայ ժողովուրդը, հիմք ընդունելով Հայաստանի անկախության մասին հռչակագրում հաստատագրված հայոց պետականության հիմնարար սկզբունքները և համազգային նպատակները, իրականացրած ինքնիշխան պետության վերականգնման իր ազատասեր նախնիների սուրբ պատգամը, նվիրված հայրենիքի հզորացմանը և բարգավաճմանը, ապահովելու համար սերունդների ազատությունը, ընդհանուր բարեկեցությունը, քաղաքացիական համերաշխությունը, հավաստելով հավատարմությունը համամարդկային արժեքներին, ընդունում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունը:»։ Հայաստանի Անկախության հռչակագիրն իր հերթին հղում է անում Հայկական ԽՍՀ և Լեռնային Ղարաբաղի Գերագույն խորհուրդների 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի համատեղ որոշմանը «Հայկական ԽՍՀ–ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին»։ Արցախի Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի լայնածավալ ագրեսիայի համատեքստում 1992 թվականի հուլիսի 8-ին Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհուրդը որոշում է կայացրել հետևողականորեն աջակցել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությանը և նրա բնակչության իրավունքների պաշտպանությանը. միջազգային իրավունքի դրույթների, ազգերի ինքնորոշման իրավունքի, ինչպես նաև 1991 թվականի դեկտեմբերի 10-ի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախության հանրաքվեի արդյունքների վերաբերյալ։ Այսպես, Հայաստանի խորհրդարանը Արցախի ինքնորոշման փաստը ճանաչել է դեռևս 1989թ., հաստատել իր դիրքորոշումը 1992թ.-ին, իսկ Սահմանադրության նախաբանում (1995թ. հուլիսի 5)՝ Հայաստանի Անկախության հռչակագրում ամրագրված ազգային նպատակները հիմք են ընդունվել, որոնց մեջ առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում Արցախի ինքնորոշումը։ Ըստ այդմ՝ Արցախի ինքնորոշումը ժխտող ցանկացած պայմանագիր կհակասի Հայաստանի Սահմանադրության նախաբանին և Հայաստանի Անկախության Հռչակագրին։ Հայաստանի Սահմանադրության 116-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ «Սահմանադրությանը հակասող միջազգային պայմանագրերը չեն կարող վավերացվել»։2022 թվականի ապրիլի 13-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ելույթ ունենալով խորհրդարանում, ափսոսանք հայտնեց, որ 2018 և 2019 թթ. ժողովրդին չասաց, որ մեր բոլոր «հեռավոր ու մտերիմ ընկերները մեզնից այս կամ այն կերպ ակնկալում են, որ տխրահռչակ յոթ շրջանները (Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ) զիջենք Ադրբեջանին և կիջեցնենք Արցախի կարգավիճակի համար մեր սահմանած նշաձողը»։ Հայտարարությունը մեծ արձագանք է առաջացրել. Այդուհանդերձ, նրա դիրքորոշումը ակտիվորեն պաշտպանում էին իշխող «Քաղաքացիական պայմանագրի» պատգամավորները՝ նրանցից մեկը՝ Վիգեն Խաչատրյանը, նույնիսկ հայտարարեց, որ ի սկզբանե սխալ էր Արցախի՝ Ադրբեջանի կազմում լինելու անհնարինության մասին թեզը. Սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացում Ալմա–Աթայի հռչակագիրը որպես հիմք ընդունելն անօրինական է և քրեորեն պատժելի: Արագ ուզում են օրինականացնել մինի սուլթանության ու միջանցքի թեման, հետո միջանցք ստեղծել քրիստոնեական (հնդեվրոպական) աշխարհի միավորման համար։ Մեր եկեղեցին ու պետականությունը լուսավոր են, ժողովուրդը կարգավորում է վարձատրվող աշխատողների ու պաշտոնյաների հարցերը: Համապարփակ խաղաղ պայմանագրի, ինչպես նաև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության պայմաններում սահմանների սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի իրականացումը դիվանագիտական պրակտիկայում աննախադեպ երեւույթ է։ Մեզ սպառնում են պատերազմով՝ ասելով, որ իրենց կատարած անօրինական քայլերի այլընտրանքը պատերազմն է։Ես այստեղ հայտարարելու եմ, որ մեր այլընտրանքն ուժն է։ Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում՝ Տավուշի մարզում սկսված գործընթացն անվերապահորեն պետք է որակել որպես ուժի կիրառման սպառնալիքի կամ առերեւույթ խաղաղության պայմաններում կապիտուլյացիայի շարունակման սպառնալիքով սահմանագծման և սահմանազատման անօրինական գործընթաց։ Ավելին, երկու երկրների միջև համապարփակ խաղաղության պայմանագրի, ինչպես նաև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության պայմաններում սահմանագծման և սահմանազատման իրականացումը դիվանագիտական պրակտիկայում աննախադեպ երևույթ է, որն ուղղակիորեն կասկածի տակ է դնում դրա օրինականությունը՝ անօրինական և հակասահմանադրական է։ Բանակցությունների կողմերի իրավական հիմքը կողմերի համատեղ որդեգրած մեթոդաբանությունն է՝ հիմնված ԽՍՀՄ ներքին ակտերի վրա, որոնք ունեն իրավական ուժ՝ ոչ թե Ալմաթիի համաձայնագրերը, որտեղ խոսք չկա սահմանագծման եւ սահմանազատման մասին: Կոպենհագեն, Նիկոլ, 05/14/2024 Եկել է ժամանակը Ադրբեջանի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները ներառել հաշտության պայմանագրի մեջ և ստորագրել այն։ Այդ մասին նա հայտարարել է Կոպենհագենի Ժողովրդավարության գագաթնաժողովում 14.05.2025թ. Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման միակ միջազգային ձեւաչափը մնում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը։ Ցանկալի է, որ Հայաստանը գնահատի ՄԱԿ–ի, մասնավորապես, Գլխավոր քարտուղարի կողմից միջազգային համաձայնեցված այս ձևաչափով խաղաղ գործընթացի շարունակական աջակցությունը։Ալիև. Լուծարել է պետք ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը. -14.05.2024թ Եվրամիությունը և որոշ երկրներ ողջունում են այն փաստը, որ հայ–ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման գործընթացն առաջ է շարժվել։ Բայց խնդիրն այն է, թե ինչպես է դա իրականում տեղի ունենում: Ադրբեջանի հետ ներկայիս հարաբերություններում այս գործընթացին միայնակ գնալն ակնհայտ պարտություն է։ Միանշանակ միջնորդ է պետք, և դա նախատեսում է ԵԱՀԿ հանձնարարականներն ու համաշխարհային պրակտիկան։ Ալենը կմասնակցի խորհրդարանների նախագահների VI համաշխարհային կոնգրեսի նախապատրաստման հանձնաժողովի նիստին և կհանդիպի Ադրբեջանի խորհրդարանի նախագահին . 2024 թվականի մայիսի 14 Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքում՝ Տավուշի մարզում սկսված գործընթացը պետք է անվերապահորեն որակել որպես ուժի կիրառման սպառնալիքի կամ կապիտուլյացիայի շարունակման սպառնալիքի ներքո սահմանագծման և սահմանազատման անօրինական գործընթաց։Դրա լավագույն ապացույցը Ալիևի այն ձևակերպումն է, որ առանց մեկ կրակոց արձակելու, իրենց թելադրանքով ադրբեջանական կողմը տարածքներ է ստանում։ Միաժամանակ մենք անվտանգության երաշխիքներ չունենք, և մեր ժողովրդի գլխին շարունակում է կախված մնալ հերթական ռազմական ագրեսիայի վտանգը։ Հասկանալի է, որ իրական բանակցություններ չկան, գործընթացը գնում է Հայաստանի կողմից միակողմանի զիջումների ճանապարհով. Ավելին, համապարփակ խաղաղության պայմանագրի, ինչպես նաև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայության պայմաններում սահմանների սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի իրականացումը դիվանագիտական պրակտիկայում աննախադեպ երևույթ է, որն ուղղակիորեն կասկածի տակ է դնում դրա լեգիտիմությունը։ Այս մոտեցումն անընդունելի է, հակաօրինական և հակասահմանադրական։Բանակցող կողմերի իրավական հիմքը կողմերի ընդունած համատեղ մեթոդաբանությունն է՝ հիմնված ԽՍՀՄ ներքին ակտերի վրա, որոնք ունեն օրինական և վավերական ուժ։Ուստի Ալմա–Աթայի հռչակագիրը ոչ մի կերպ չի կարող նման հիմք հանդիսանալ, քանի որ այն սահմանի ոչ մի նկարագրություն չի պարունակում։ Հռչակագրին կից քարտեզներ չկան, միայն մեկ շեշտադրում կա՝ միմյանց նկատմամբ տարածքային պահանջների բացակայության հարցը. Խորհրդային երկու հանրապետությունների՝ Հայկական ԽՍՀ–ի և Ադրբեջանական ԽՍՀ–ի միջև սահմանների որոշման շրջանակներում եղել է ընդամենը 2 իրավական գործընթաց. Առաջինը կապված է երկու հանրապետությունների Գերագույն խորհուրդների կողմից 1928-1929 թթ. քարտեզի վավերացման հետ։ Երկրորդը՝ հայ–ադրբեջանական հանձնաժողովի համատեղ որոշումների ստորագրմամբ 1984-1987 թթ.: Մնացած բոլոր փաստաթղթերը չեն կարող օրինական հիմք ծառայել։ Միայն Ալմա–Աթայի հռչակագիրը որպես հիմք ընդունելն անօրինական է և քրեորեն պատժելի: Տավուշում իրականացվող սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացում կոպտորեն խախտվում են ԵԱՀԿ որդեգրած սահմանների սահմանազատման սկզբունքները, որոնց համաձայն առաջնահերթությունը տրվում է բնակչության կենսապահովմանը, տրանսպորտի և այլ հաղորդակցությունների շարունակականությանը։ Այսուհետ կասկածից վեր է, որ միակողմանի զիջումների նման քաղաքականությունը կտարածվի հայ–ադրբեջանական ողջ սահմանի սահմանազատման գործընթացի վրա։ Կորցնելով կենսական նշանակություն ունեցող դիրքերը՝ մեր պաշտպանությունն էլ ավելի է թուլանալու։ Անհրաժեշտ է բացառել հայկական զինված ուժերի ցանկացած նահանջ կամ դիրքային փոփոխություն՝ մինչև սահմանի ամբողջական սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացի ավարտը։ Սահմանագծման և սահմանազատման համար առաջին հերթին անհրաժեշտ է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև միջպետական համաձայնագիր, որը պետք է վավերացվի երկու երկրների խորհրդարանների կողմից։ Եթե այս գործընթացում իրավիճակ ստեղծվի, որ Հայաստանի որևէ տարածք փոխանցվի Ադրբեջանին, ապա հարցը պետք է դրվի հանրաքվեի.

https://news.am/arm/news/822841.html?

2024 թվականի մայիսի 12-ին Հանրապետության հրապարակում ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան, Դիվանագետների համահայկական խորհրդի անդամ Վահագն Մելիքյանը հայտարարեց.

Ինչո՞ւ են Էրդողանն ու Ալիևը շտապում. 05/12/2024 Ինչի հետ են կապված Թուրքիայի և Ադրբեջանի ղեկավարների վերջին հայտարարությունները, և ինչ կապ ունի Հայաստանում բողոքի շարժումը, վերլուծում է սյունակագիր և քաղաքական վերլուծաբան Արման Աբովյանը։ Մայիսի առաջին կեսի իրադարձությունները լրջորեն ցնցեցին Հայաստանը. Խոսքը Հայ առաքելական եկեղեցու բարձրագույն վարդապետներից մեկի՝ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի նախաձեռնած երթի մասին է։Սրբազանը դարձավ «Տավուշը հանուն հայրենիքի» նախաձեռնության առաջնորդը և, փաստորեն, արդեն ղեկավարում է բողոքի շարժումը Հայաստանում, որը կտրականապես դեմ է հայկական ռազմավարական տարածքները թուրք–ադրբեջանական տանդեմին հանձնելուն։ Իհարկե, բողոքի ներուժը Հայաստանում վերջին վեց ամիսների ընթացքում մեծացել է, ինչն իր հերթին որոշակի անհանգստություն է առաջացնում Հայաստանի ներկայիս իշխանությունների մոտ, մանավանդ, որ ընդդիմադիր շարժումը և Բագրատ արքեպիսկոպոսին վարկաբեկելու դասական մեթոդները ունեցել են ճիշտ հակառակ արդյունքը։ Սակայն հայաստանյան վերջին իրադարձություններում կան նաև երկու առանցքային շահեր, որոնց համար Հայաստանի ներկայիս իշխանության պահպանումը տարածաշրջանում նրանց քաղաքական նախագծերի իրականացման կարևորագույն գործոններից է. դրանք են Թուրքիան և Ադրբեջանը։ Ե՛վ Թուրքիան, և՛ Ադրբեջանը շատ հմտորեն և միևնույն ժամանակ ագրեսիվ կերպով օգտագործում են Հայաստանի իշխանությունների գլոբալիստական օրակարգը, որը Հայաստանի շահերի տեսանկյունից ոչ ադեկվատ է, որպեսզի առաջ տանեն խոշոր «թուրքական գոտի» ստեղծելու իրենց ծրագրերը Ադրիատիկ ծովից մինչեւ Չինաստանի սահմանները. Եվ այս ամենը Հայաստանի տարածքների հաշվին։ Ուշադրություն դարձրեք Երևանի և Բաքվի միջև այսպես կոչված «բանակցային» գործընթացի կտրուկ աճին։ Ալմաթիի բանակցություններ Միրզոյան–Բայրամով ձևաչափով, Թբիլիսիում գաղտնի բանակցություններ Հայաստանի թավշյա իշխանությունների էմիսարների և Ադրբեջանի ներկայացուցիչների միջև, ռազմավարական դիրքերի հրատապ հանձնում Ադրբեջանին Տավուշի մարզում՝ կեղծ սահմանազատման հովանու ներքո… անցած ամսվա ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձություններիմի փոքր հատվածը: Թուրք–ադրբեջանական տանդեմի մտահոգության ամենաբացահայտ օրինակները երեք հայտարարություններն են մայիսի 8-ից մայիսի 10-ն ընկած ժամանակահատվածում։ Այսպիսով, մայիսի 8-ին Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարեց, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը պետք է հնարավորինս արագ «խաղաղության պայմանագիր ստորագրեն» (բնականաբար, ադրբեջանական պայմաններով): Մայիսի 9-ին ադրբեջանցի «արքունիքի» քաղաքագետ Ալի Հաջիզադեն, այլևս չամաչելով, հայտարարեց թուրք–ադրբեջանական զորքերի սահմանափակ թվով Հայաստան ուղարկելու անհրաժեշտության մասին՝ «Հայաստանում օրինական ընտրված իշխանությանը պաշտպանելու համար»։ Իսկ արդեն մայիսի 11-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն անձամբ հայտարարեց, որ հայ–ադրբեջանական սահմանի սահմանագծման և սահմանազատման շուրջ բանակցություններն ընթանում են բացառապես ադրբեջանական պայմաններով։ Ինչ է դա նշանակում: Միայն մեկ բան. Թուրքիան և Ադրբեջանը հասկանում են, որ իրենց համար (ի դեմս Հայաստանի ներկայիս իշխանության) «Մեծ Թուրան» նախագծի իրականացման հնարավորությունների պատուհանը կարող է ցանկացած պահի փակվել քաղաքական վարկանիշի աղետալի անկման պատճառով. Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը երկրում կարող է վերաճել քաղաքական ծանր ճգնաժամի։ Սա կարող է հանգեցնել նաև Հայաստանի իշխանությունների կարողությունների կտրուկ նվազման` շարունակելու անվերապահորեն բավարարել թուրք–ադրբեջանական տանդեմի պահանջները։ Սրանից միայն մեկ եզրակացություն կարելի է անել՝ թուրք–ադրբեջանական տանդեմը շտապում է, քանի որ հասկանում է, որ Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը օրեցօր ավելի է կորցնում իր ազդեցությունը հասարակության վրա։ Եվրոպական հանձնաժողովի ներկայացուցիչ, Արևելյան հարևանության և Եվրոպական հանձնաժողովի Հարևանության և ընդլայնման գլխավոր տնօրինության ինստիտուցիոնալ հզորացման գծով տնօրեն Ադրիեն Կիրալին Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի հանդիպման ժամանակ քննարկման շրջանակում «Հարավային Կովկասի դերը կայուն առևտրի, էներգետիկայի և լոգիստիկ ուղիների զարգացման գործում» Երևանում Մայիսի 14-ին Երևանին կոչ է անում բացել «միջանցք» ԵՄ–ի և Կենտրոնական Ասիայի միջև.Նկատենք, որ թեև ԵՄ ներկայացուցիչն այս «միջանցքը» ոչ մի կերպ չի անվանում, սակայն ակնհայտ է, որ խոսքը «Զանգեզուրի միջանցքի» թուրք–ադրբեջանական նախագծի մասին է։ Հայ փորձագետները կոչ են անում դադարեցնել Ալմա–Աթայի հռչակագրի կեղծումը պետական մակարդակով Դադարեցրեք օրինական փաստաթղթերի կեղծումը պետական և միջազգային մակարդակներում. Դա կոչ են անում հայ փորձագետներն իրենց հայտարարության մեջ՝ կենտրոնանալով Ալմա–Աթայի հռչակագրի կեղծման վրա։ «2024 թվականի ապրիլի 19-ին Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանին տեղի է ունեցել ՀՀ և ԱՀ միջև պետական սահմանների սահմանազատման և սահմանների անվտանգության հանձնաժողովի նիստը, որը վարել են երկու երկրների փոխվարչապետները։ Կողմերը պայմանավորվել են, որ սահմանազատման գործընթացը հիմնված կլինի Ալմա–Աթայի 1991թ. Հռչակագրի վրա, Կողմերը պայմանավորվել են նաև ամրագրել այս հիմնական սկզբունքը համապատասխան Կանոնակարգի նախագծում: Սրանից անմիջապես հետո՝ 2024 թվականի ապրիլի 20-ին, ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը ողջունեց Երևանի և Բաքվի կողմից Ալմա–Աթայի հռչակագրի համաձայնությունը՝ որպես սահմանների սահմանազատման հիմք՝ համարելով այն դեպի կայուն և արժանապատիվ խաղաղության համաձայնագիր կնքելու կարևոր քայլ ։ Նույն օրը Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը ջերմորեն ողջունեց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև 1991թ. Ալմա–Աթայի հռչակագրի վերաբերյալ համաձայնագիրը հիմք ընդունելը: Պարոն Միշելը խոսում է 1991 թվականի Ալմա–Աթայի հռչակագրի՝ որպես Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև սահմանների որոշման իրավական հիմք ճանաչելու մասին՝ սկսած 10.06.2022թ. Պրահայում կայացած հանդիպումից, որին մասնակցել են նաև Էմանուել Մակրոնը, Նիկոլ Փաշինյանն ու Իլհամ Ալիևը. Փաստարկվում է, ինչպես մշտապես հայտարարում է ՀՀ վարչապետը, որ այս հռչակագիրը ստորագրած նորանկախ պետությունները իբր ճանաչում են տարածքային ամբողջականությունը ԽՍՀՄ միութենական հանրապետությունների նախկին վարչական սահմանների շրջանակներում, որոնք դառնում են պետական սահմաններ։ Այնուամենայնիվ, ինչպես նշված է միջազգային փորձագետների և հասարակական գործիչների «Ալմա–Աթայի հռչակագրի խեղաթյուրումների և իրավական կամայականության հետևանքների մասին» հայտարարության մեջ, 1991 թվականի դեկտեմբերի 21-ի Ալմա–Աթայի հռչակագրում օգտագործվել է «առկա սահմաններ» ձևակերպումը. մասնավորապես հասկանալու համար, որ դրանք «նախկին խորհրդային հանրապետությունների սահմանները» չեն, այլ հենց նրանք, որոնք գոյություն ունեն հռչակագրի և, համապատասխանաբար, ԱՊՀ ստեղծման մասին համաձայնագրի ստորագրման ժամանակ։ Նախկին միութենական հանրապետությունների վարչական սահմանների չնշումը պայմանավորված է նրանով, որ այս հռչակագրի ստորագրման պահին ԽՍՀՄ փլուզման արդյունքում արդեն անկախացած որոշ պետությունների սահմանները, ոչ դե ֆակտո. ոչ դե յուրե, չէր համընկնում միութենական հանրապետությունների վարչական սահմանների հետ։ Փլուզված պետության (տվյալ դեպքում՝ ԽՍՀՄ) նախկին ներպետական վարչատարածքային սահմաններն ինքնին չէին կարող իրավական հիմք հանդիսանալ նորաստեղծ պետությունների միջպետական սահմանների որոշման համար։ Իսկապես, մինչև 1991 թվականի վերջը Աբխազիայում, Հարավային Օսիայում, Մերձդնեստրի Հանրապետությունում և ԼՂՀ–ում ընդունվեցին Անկախության հռչակագրեր։ Նշենք, որ 1991 թվականից մինչ օրս ԱՊՀ կառույցների կողմից ընդունված ոչ մի փաստաթղթում երբևէ չի օգտագործվել «խորհրդային սահմաններ» արտահայտությունը կամ հասկացությունը։ Նմանապես, «խորհրդային սահմանների» մասին ոչ մի հիշատակում չկա որևէ միջազգային կազմակերպության փաստաթղթում՝ սկսած 1991 թվականի դեկտեմբերի 23-ին ընդունված Ռուսաստանի և այլ նախկին հանրապետությունների ապագա կարգավիճակի մասին «Տասներկուսի հայտարարությունից» մինչև այսօր։ ՆԱԵՎ ԱՐԺԵ ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ ԴԱՐՁՆԵԼ, որ ե՛վ Ալմա–Աթայի հռչակագիրը, և՛ ԱՊՀ ստեղծման մասին համաձայնագիրը ստորագրվել են ոչ թե Ադրբեջանական ԽՍՀ–ի, այլ նորաստեղծ Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից, որն իրեն հռչակել է Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետության իրավահաջորդը, որը գոյություն է ունեցել 1918-1920-ական թթ. Այսպիսով, Ադրբեջանի Հանրապետությունը, որը ստորագրել է այդ փաստաթղթերը, դե յուրե ճանաչել է, որ ոչ Արցախը, ոչ էլ այսպես կոչված անկլավները չեն գտնվում նորաստեղծ Ադրբեջանի Հանրապետության սահմաններում։ Հետևաբար, Հայաստանի Հանրապետության ներկայիս իշխանությունների բոլոր փորձերը՝ ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) տարածքը և Հայաստանի Հանրապետության որոշ տարածքներ որպես Ադրբեջանի մաս, որոնք իշխանության մեջ գտնվողների կողմից բոլորովին անհիմն կերպով «անկլավներ» են անվանվել՝ նկատի ունենալով Ալմա–Աթայի հռչակագիրը, զուրկ են որևէ իրավական հիմնավորումից: Ադրբեջանը ԽՍՀՄ–ից դուրս եկավ գործող օրենսդրության կոպիտ խախտումներով՝ մերժելով Ադրբեջանական ԽՍՀ իրավահաջորդությունը՝ դե ֆակտո և դե յուրե, առանց Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի (ԼՂԻՄ): Սա իրավունք տվեց ԼՂԻՄ–ին, ԽՍՀՄ օրենքներին և միջազգային իրավունքի դրույթներին համապատասխան, ինքնուրույն որոշել իր ապագա ճակատագիրը՝ ստեղծելով անկախ պետական միավոր։ Հարկ է նշել նաև, որ ԽՍՀՄ տարածքում երբեք չեն եղել և չեն կարող լինել խորհրդային հանրապետությունների անկլավներ։ Հայկական ԽՍՀ տարածքում գտնվող վարչական միավորները որպես «անկլավներ» սահմանելը իրավական առումով միանգամայն անհիմն է։ Վերոնշյալ դեպքերում, երբ հղում է արվում Ալմա–Աթայի հռչակագրին, դրա դրույթներին՝ ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի, ուժի կիրառումից և ուժի սպառնալիքից հրաժարվելու, տնտեսական և ցանկացած այլ ճնշման, խաղաղ կարգավորման վերաբերյալ վեճերի, մարդու իրավունքների և ազատությունների հարգում, ներառյալ ազգային փոքրամասնությունների իրավունքները, պարտավորությունների բարեխղճորեն կատարումը և միջազգային իրավունքի այլ ընդհանուր ճանաչված սկզբունքներն ու նորմերը, որոնք Ադրբեջանը կոպտորեն խախտել է։ Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողություններ՝ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմ, ԼՂՀ–ն արտաքին աշխարհի հետ կապող բոլոր տրանսպորտային հաղորդակցությունների 280-օրյա շրջափակում, 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-20-ը լայնածավալ ռազմական ագրեսիա, ինքնիշխան տարածքների գրավում։ Հայաստանի Հանրապետությունը, որն ուղեկցվում է բռնությամբ, քաղաքացիական անձանց, այդ թվում՝ երեխաների և ծերերի սպանություններով և այլ վանդալիզմով, ցույց են տալիս դիտավորյալ գործողություններ, որոնց նպատակը ցեղասպանությունն է՝ հայրենի հողում հազարավոր տարիներ ապրած հայերին վտարելով։ Այսօր հանրապետության ողջ ողջ մնացած բնակչությունը լքել է Լեռնային Ղարաբաղը։ Ադրբեջանի շարունակական հանցավոր գործունեությունը իրական վտանգ է ներկայացնում ոչ միայն Հարավային Կովկասի, այլև պայթյունավտանգ Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանի անվտանգության համար։ ԱՆՑՅԱԼ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻՆ ԵՎՐՈՊԱԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԸ ԴԱՏԱՊԱՐՏԵԼ Է Ադրբեջանին Լեռնային Ղարաբաղի «բռնությամբ զավթելու» համար։ Բանաձեւում Եվրախորհրդարանի պատգամավորները տարածաշրջանից հայ բնակչության արտագաղթը համեմատել են էթնիկ զտումների հետ եւ կոչ են արել ԵՄ ղեկավարությանը պատժամիջոցներ կիրառել Բաքվի դեմ։ Բանաձևի հեղինակները նաև քննադատել են Եվրահանձնաժողովին և ԵՄ դիվանագիտության ղեկավարներին Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ «իրավիճակի բացասական զարգացման մասին» նրանց զգուշացումն անտեսելու համար։ Այս կապակցությամբ Եվրախորհրդարանը կոչ է արել ԵՄ–ին «անհապաղ վերանայել ԵՄ անվտանգության ճարտարապետությունը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում»: Սակայն, ինչպես կարելի է դատել Եվրամիության ղեկավարների հայտարարություններից ու գործողություններից, իսկ ավելի ստույգ՝ Եվրամիության ղեկավարների անգործությունից, նրանց քաղաքականության մեջ փոփոխություններ չեն եղել։ Ավելի վատ, նրանց կողմից համարժեք արձագանք չեղավ 2021-2022 թվականներին Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքների զավթմանը։ Եվ այսօր նրանք ողջունում են ադրբեջանական ռազմական ագրեսիայի սպառնալիքի ներքո Հայաստանի գործող իշխանության կողմից իրենց երկրի տարածքների հանձնումը։ Նույնը կարելի է ասել ԱՄՆ և Մեծ Բրիտանիայի արտաքին քաղաքական առաջնորդների գործողությունների և հայտարարությունների մասին։ Բոլոր հանցագործությունները Ադրբեջանի կողմից իրականացվել են ԱՄՆ–ի, Եվրոպայի, Ռուսաստանի և շատ այլ երկրների ղեկավարների անգործությամբ։ Այդ հանցագործությունների համար Ադրբեջանում ոչ ոք պատիժ չի կրել։ Պարոն Շառլ Միշելը այս տարվա ապրիլի 29-ին Եվրոպական միության ընդլայնման 20-ամյակին նվիրված իր ելույթում շռայլորեն հայտարարեց, որ «մենք պետք է խուսափենք երկակի ստանդարտների ծուղակից, և բոլոր ժողովուրդներն ունեն ազատության և արժանապատվության նույն իրավունքը.»՝ միաժամանակ օրակարգից բացառելով հայ–ադրբեջանական հակամարտությունները, բանակցությունների ազատությունը և Լեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը։ Թե ինչպես են ապահովվում եվրոպացի առաջնորդների հայտարարություններում հռչակված հայերի «իրավունքներն ու անվտանգությունը», կարելի է տեսնել՝ այսօր այցելելով երբեմնի հայկական տարածաշրջան։ Եթե, իհարկե, ԵՄ ղեկավարներին հաջողվի հանդիպել գոնե մեկ հայի Լեռնային Ղարաբաղում։ Այսօր ողջ Հայաստանում տեղի են ունենում բողոքի զանգվածային ցույցեր՝ ընդդեմ հայկական հողերը ագրեսորին հանձնելուն։ Ժողովուրդը հասկանում է, թե դա ինչ աղետալի հետեւանքների կարող է հանգեցնել։ Հայաստանի ներկայիս իշխանությունները, որոնց նույն արևմտյան քաղաքական գործիչները գովաբանում էին ժողովրդավարությանը նվիրվածության համար, ոստիկանական կոշտ միջոցներ են կիրառում ոչ միայն այս ակցիաների մասնակիցների, այդ թվում՝ կանանց, տարեցների և դեռահասների, այլ նաև իրենց մասնագիտական պարտականությունները կատարող լրագրողների նկատմամբ։ Իրավական կամայականությունը և դրա աղետալի հետևանքները կանխելու համար մենք կոչ ենք անում բոլոր նրանց, ովքեր պատասխանատու են դրա համար, հրաժարվել քաղաքական շահարկումներից, տեքստի խեղաթյուրումից և միջազգային փաստաթղթերում պարունակվող հիմնական հասկացությունների իմաստից, որոնց հիշատակում են ԵՄ առաջնորդները, պետությունների ղեկավարները և նրանց տեղական գործակալություններն՝ իրենց աշխարհաքաղաքական նպատակներին հասնելու համար: Անհրաժեշտ է վճռական միջոցներ ձեռնարկել Հարավային Կովկասում ժողովրդավարությանը աջակցելու, միջազգային իրավունքի նորմերին ու դրույթներին համապատասխանելու և Լեռնային Ղարաբաղի հայերին ցեղասպանության ենթարկած և Հայաստանի Հանրապետության դեմ ագրեսիա իրականացրած պետության նկատմամբ պատժամիջոցներ կիրառելու համար»,- ասվում է հայտարարության մեջ։«Ընդդեմ իրավական կամայականության» ՀԿ, Հայաստանի ՀանրապետությունՔաղաքագետների հայկական ասոցիացիա«ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔ» միջազգային հետազոտական կենտրոն«Քաղաքական հետազոտությունների ակադեմիա» ՀԿ, Հայաստանի Հանրապետություն15 մայիսի, 2024 թ

Փաշինյան. Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման գործընթացը շարունակվում է 14.05.2024, Կոպենհագեն.Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի գծանշումը շարունակվում է, և ՀՀ կառավարությունը հուսով է, որ կողմերը հաստատակամություն կցուցաբերեն այս հարցում։ Այս մասին Կոպենհագենի Ժողովրդավարության գագաթնաժողովում ունեցած ելույթում հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ պատասխանելով Հայաստանի շուրջ ստեղծված անվտանգության ծանր իրավիճակի մասին հարցին և անդրադառնալով այս հարցում Երևանի ռազմավարական տեսակետին։ «Հիմա գլխավոր խնդիրն անվտանգությունն է։ Ո՞րն է մեր ռազմավարական տեսակետը։ Ինչպե՞ս ենք մենք ապահովում մեր երկրի անվտանգությունը։ Ես վերջերս ելույթ ունեցա մեր խորհրդարանում և ասացի, որ կարծում եմ, որ անվտանգության ապահովման ամենակարևոր գործիքը լեգիտիմ արտաքին քաղաքականությունն է»,- ասաց Փաշինյանը՝ մանրամասնելով, թե ինչու է Հայաստանն այդքան հաճախ խոսում 1991 թվականի Ալմա–Աթայի հռչակագրի մասին։ Փաշինյանը ներկաների հետ կիսվեց, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Ալմա–Աթայի հռչակագիրը.«Այն ընդունվել է խորհրդային 12 հանրապետությունների կողմից, ինչը վկայում է կարևոր գաղափարների մասին. Խորհրդային Միությունը դադարում է գոյություն ունենալ, և խորհրդային հանրապետությունների միջև վարչական սահմանները դառնում են պետական սահմաններ, քանի որ խորհրդային հանրապետությունները դառնում են անկախ երկրներ: Հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում տեղի ունեցավ քառակողմ հանդիպում՝ Ֆրանսիայի նախագահի, Եվրոպական խորհրդի ղեկավարի, Ադրբեջանի նախագահի և իմ մասնակցությամբ, որին ձեռք բերվեցին երկու կարևոր պայմանավորվածություններ՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը և ինքնիշխանությունը Ալմա–Աթայի հռչակագրի հիման վրա։ Մենք պայմանավորվեցինք նաև, որ Ալմա–Աթայի հռչակագիրը պետք է հիմք դառնա երկու երկրների սահմանների սահմանազատման գործընթացի համար»,- ասել է վարչապետը։ Նա նաև հավելեց, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև նոր սահմաններ գծելու կամ ստեղծելու կարիք չկա, պարզապես անհրաժեշտ է վերարտադրել գոյություն ունեցող սահմանը հենց հողի վրա։ «Այս գործընթացը շարունակական է, և մենք հույս ունենք, որ հաստատակամ կլինենք այս հարցում»,- եզրափակեց նա։ Փաշինյան. <<Եկել է ժամանակը Ադրբեջանի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները ներառել հաշտության պայմանագրի մեջ և ստորագրել այն >> 14.05.2024 Կոպենհագեն. Նրա խոսքով, չնայած բոլոր մարտահրավերներին, Հայաստանը կարծում է, որ ժողովրդավարության իրական և ամենացանկալի ուղեկիցը կայուն խաղաղությունն է։ «Իմ կառավարությունն իր վրա է վերցրել պատասխանատվության իր բաժինը: Վերջերս մենք պայմանավորվածություն ձեռք բերեցինք Ադրբեջանի հետ՝ սկսելու մեր միջպետական սահմանների սահմանազատման գործընթացը՝ հիմնվելով 1991 թվականի Ալմա–Աթայի հռչակագրի վրա։ Սա նշանակում է, որ սահմանազատման ժամանակ մենք պարզապես պետք է վերարտադրենք Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի վարչական սահմանները, որոնք, ըստ Ալմա–Աթայի հռչակագրի, դառնում են պետական սահմաններ»,- ասաց Փաշինյանը։ «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի վերաբերյալ ՀՀ նախարարների կաբինետի ղեկավարը նշել է. «Մեր տարածաշրջանային կայունության ևս մեկ առանցքային կետը իմ կառավարության նախաձեռնած «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծն է։ Այս նախագիծը ենթադրում է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը կվերականգնեն և կբացեն տրանսպորտային և այլ հաղորդակցություններ այն երկրների ինքնիշխանության և իրավասության ներքո, որոնցով նրանք անցնում են՝ հավասարության և փոխադարձության սկզբունքներին համապատասխան»։ Փաշինյանն ընդգծել է, որ իրենք պատրաստ են շարժվել ձեռք բերված պայմանավորվածությունների իրականացման ուղղությամբ։ «Ուզում եմ ընդգծել, որ ժողովրդավարությունը Հայաստանի համար ռազմավարություն է։ Մենք հավատում ենք ժողովրդավարությանը, ապրում ենք ժողովրդավարության մեջ»,- եզրափակեց նա։ Պատճառը ԵԱՀԿ–ի անատամ հայտարարությունների մեջ է. քաղաքագետը՝ Ալիևի՝ Մինսկի խումբը վերացնելու կոչի մասին.ԵՐԵՎԱՆ, 14 մայիսի – Sputnik. Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը ցրելու կոչը հետևանք էր այս կազմակերպության՝ Եվրոպայում անվտանգությունն ապահովելու անկարողության։ Այս մասին Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Գրիգոր Բալասանյանը։ Ավելի վաղ Ալիևն ասել էր, որ եկել է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը վերացնելու ժամանակը, որպես անհարկի կառույցի, որը միջնորդական առաքելություն էր իրականացնում ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործում։ Բալասանյանի խոսքով, ԵԱՀԿ–ն վաղուց դարձել է անպետք կազմակերպություն, քանի որ երկար ժամանակ չի կատարում իր գործառույթները. Ավելին, ԵԱՀԿ գործող նախագահը, ով այցելել է Երևան, իսկ ավելի ուշ՝ Բաքու, հայտարարում է, որ Հայաստանին և Ադրբեջանին միայն կոչ է անելու չսրել իրավիճակը։ «Սա ասում է կազմակերպության ղեկավարը, որի դերը անվտանգության և համագործակցության ապահովումն է, այսինքն՝ կազմակերպությունն իր ոչ կառուցողական, անատամ հայտարարություններով հանգեցրել է նրան, որ այսօր հնչում են հայտարարություններ, որ Մինսկի խումբը պետք չէ և պետք է լուծարվի»,- ասաց Բալասանյանը։ Եթե ԵԱՀԿ–ն հետևի Բաքվի օրինակին և լուծարի Մինսկի խումբը, ապա նման կազմակերպություններին մասնակցությունը Հայաստանի համար կկորցնի նշանակությունը, կարծում է քաղաքագետը։ Ո՛չ ԵԱՀԿ–ն, ո՛չ Եվրախորհուրդը, ըստ նրա, չեն պաշտպանել և չեն պաշտպանում Հայաստանին ու հայ ժողովրդին, այդ թվում՝ Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի ցեղասպան քաղաքականությունից։ Հայաստանի ապագան քաղաքակրթական, տնտեսական, ինչպես նաև անվտանգության առումով, ըստ Բալասանյանի, ԵԱՏՄ–ում է և 3+3 ձևաչափի շրջանակներում։ Նրա կարծիքով՝ վերջին ձեւաչափը կարող է շատ ավելի արդյունավետ ապահովել տարածքային ամբողջականությունն ու անվտանգությունը, քան ԵԱՏՄ–ն։ Մասնավորապես, Իրանը բազմիցս հայտարարել է, որ Հայաստանի ամբողջականությունը բխում է իր շահերից, և սա «կարմիր գիծ» է Թեհրանի համար։ Ավելի վաղ Երեւանում ԵԱՀԿ ղեկավարը ձեռնպահ էր մնացել հայ–ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման գործընթացին գնահատական տալուց։

sumabrod

Փաշինյանը խորհրդարանում ցույց տվեց քարտեզ, ըստ որի՝ Ադրբեջանի հետ սահմանազատում է իրականացվում.1976 թվականի քարտեզը, ըստ Փաշինյանի, օգտագործվել է ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի կողմից և վավերացվել ԽՍՀՄ համապատասխան գեոդեզիական ծառայությունների կողմից։ ԵՐԵՎԱՆ, 22 մայիսի – Sputnik. Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում կառավարության ժամին ցույց է տվել քարտեզ, որի վրա ընթանում է Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատման գործընթացը։ Փաշինյանն ասաց, որ անընդունելի և անտրամաբանական է համարում Տավուշում զիջումների մասին մեղադրանքները, քանի որ առկա պետական սահմանը դե յուրե վերարտադրվում է։«Ես սա կհամարեի հաջողություն, քանի որ Հայաստանն իր պատմության մեջ առաջին անգամ բանակցությունների, ձևավորման միջոցով սահման է ստեղծում և հիմք է դնում ինքնիշխանության, պետականության և հետագա զարգացման համար»,- ասաց Փաշինյանը։Վարչապետը կրկին հնչեցրեց այն միտքը, որ 1991 թվականին Հայաստանը, միանալով Ալմա–Աթայի հռչակագրին, հերթական անգամ արձանագրեց, որ անկախ երկիր է դառնում Խորհրդային Հայաստանի սահմաններում։ «Եվ 1991-ին դե յուրե սահմաններ կային Հայաստանի և Ադրբեջանի ԽՍՀ–ների միջև, և մենք դե յուրե բարձրացրինք այս սահմանի բոլոր հիմքերը, ստուգեցինք և վերարտադրեցինք երկրի վրա՝ «սահմանն անցնում է այնտեղ, որտեղով անցնում է» սկզբունքով։ ասաց նա. Նա ընդգծեց, որ այս գործընթացի ընթացքում Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի ոչ մի միլիմետր չի փոխանցվել Ադրբեջանին։ «Հայաստանի ինքնիշխան տարածքը ամրագրված է սահմանազատված տարածքներում»,- ասաց Փաշինյանը։ Վարչապետը վստահեցրել է, որ կառավարության այսօրվա որոշումները իրավաբանորեն հիմնավորված են, այդ թվում՝ պետական կառույցների կողմից։Փաշինյանը խորհրդարանում ցույց տվեց 1976 թվականի քարտեզի պատճենը, որն օգտագործվել է ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի կողմից և վավերացված ԽՍՀՄ համապատասխան գեոդեզիական ծառայությունների կողմից։ Քարտեզը կազմվել է Հայկական և Ադրբեջանական ԽՍՀ–ների միջև 1969 թվականին վավերացված սահմանների հիման վրա։ «Այս խաղաքարտերը շատ կարևոր դեր ունեն մեր անկախության և ինքնիշխանության հետագա ամրապնդման գործում»,- նշել է Փաշինյանը։ Վարչապետը նաև ասաց, որ Հայաստանում երկարատև, զգույշ աշխատանքի արդյունքում այս քարտեզների հիման վրա վերարտադրվել է երկրի սահմանների ողջ պարագիծը։ Ընդդիմությունն ու նրա կողմնակիցները Հայաստանի իշխանություններին մեղադրում են դավաճանության մեջ՝ պնդելով, որ ընտրված քարտեզները չեն համապատասխանում ազգային շահերին։ Հակառակորդները պնդում են սահմանազատումը՝ հիմնվելով 1988 թվականի քարտեզների վրա:Սլովակիայի նախկին վարչապետը վստահ է, որ Եվրոպան անվտանգության առումով Հայաստանին չի օգնի Նախկին Չեխոսլովակիայի կազմում Սլովակիայի Հանրապետության նախկին վարչապետ Յան Չարնոգուրսկին «Ռուսաստանը և աշխարհը. երկխոսություններ – 2024. ձգող ուժեր» VIII միջազգային գիտագործնական կոնֆերանսի շրջանակներում Alpha News-ին մեկնաբանել է, թե ինչ օգնություն կարող է հուսալ Հայաստանը Եվրոպայից Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից սպառնալիքների դեպքում։ «Ես չեմ ուզում ձեզ պատրանքներ տալ, բայց Եվրոպան հեռու է Կովկասից. Նախկին Չեխոսլովակիան շատ տխուր փորձ ունեցավ, երբ երկու պատերազմների միջև ընկած ժամանակահատվածում Չեխոսլովակիան պայմանագրեր ուներ Ֆրանսիայի և Անգլիայի հետ: Իսկ Չեխոսլովակիան հավատում էր, որ Ֆրանսիան և Անգլիան կօգնեն Չեխոսլովակիային Գերմանիայի դեմ, առաջին հերթին այն պատճառով, որ Չեխոսլովակիան իրենց դաշնակիցն էր: Բայց 1938-1939 թվականներին պարզվեց, որ նրանք հիմնականում ի վիճակի չէին և չեն ցանկանում օգնել Արևելքի ժողովուրդներին։ Նրանք պայմանագրեր ունեին նաև Լեհաստանի հետ, և երբ Գերմանիան հարձակվեց Լեհաստանի վրա, Ֆրանսիան և Անգլիան սկսեցին այսպես կոչված «Ֆանտոմային պատերազմը»: Նրանք գործնականում ընդհանրապես չօգնեցին։ Եվ հետեւաբար, կարծում եմ, որ Եվրոպան չի օգնի։ Որովհետեւ Եվրոպան օգնության ներուժ չունի։ Եվրոպան կարող է օգնել կոմերցիոն հարաբերություններում, բայց ոչ անվտանգության առումով»,- կարծում է քաղաքական գործիչը։Կոնֆերանսի փորձագետի կարծիքով՝ Արեւմուտքն անում է ամեն ինչ՝ Ռուսաստանին ու նրա պատմական դաշնակիցներին բաժանելու համար։ «Եվրոպան գործնականում ԱՄՆ–ի գաղութն է անվտանգության հարցերում, և այդպիսով Եվրոպան ցանկանում է Ռուսաստանից խլել բոլոր հնարավոր դաշնակիցներին: Դե, քանի որ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև պատմական կապերը շատ խորն են, ԱՄՆ–ն և Եվրոպան ցանկանում են հնարավորինս վատթարացնել այդ կապերը Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև։ Լինի դա մշակույթի, թե կոմերցիայի ոլորտում, ամեն ինչում։ Բայց անվտանգության առումով Եվրոպան չի կարող և չի օգնելու Հայաստանին»,- եզրափակեց նա։ Ամփոփում.Ներկա իշխանությունների կողմից Սահմանադրությունը փոխելու, նոր Սահմանադրուն ընդունելու կամ խմբագրելու բուն նպատակը Ալիեւի եւ Էրդողանի հերթական պահանջը բավարարելն է, որպեսզի ՀՀ Սահմանադրությունից հանվեն Անկախության Հռչակագիրը՝ Արցախի մասին դրույթներով հանդերձ, վերացվի Հայ Առաքելական եկեղեցու բացառիկության մասին դրույթը, վերացվի ՀՀ կողմից Ցեղասպանության ճանաչմանը հետամուտ լինելու դրույթը, որով ի չիք կդարձվի նաեւ հետագայում հայ ժողովրդի էթնիկ, բարոյական եւ նյութական կրած վնասների փոխհատուցման պահանջի իրավունքը… եւ օրենքի ուժ տրվի ապազգայնականությանն ու գլոբալացման այլասերումներին…

Մարտիկ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի և ՄԱԿ–ի միջազգային քրեական դատարանի ֆինանսատնտեսական դատաբժշկական հավատարմագրված փորձագետ, տնտեսական մտքի և գործնական նորարարությունների հեղինակ. Ցեղասպանության հետևանքների վնասի որակական գնահատման և փոխհատուցման դատաբժշկական փորձաքննության եւ փոխհատուցման մեթոդաբանություն ՌԴ ԳԱ Գիտական խորհրդի անդամ, ՌԴ բնական գիտությունների ակադեմիայի էկոնոմետիկայի, որակաչափության և արժեքի որոշման հիմնախնդիրների ամբիոնի ակադեմիկոս–քարտուղար, ԱՐՄԱԵՆ հայագիտական կենտրոնի նախագահ։Սորբոնի համալսարանի, Բոլոնիայի և Կոլումբիայի համալսարանների և Սուրբ Բենեդիկտոսի համալսարանի (Վատիկան) հրավիրյալ պրոֆեսոր, Բարձրագույն ատեստավորման հանձնաժողովի և Մոսկվայի պետական համալսարանի «Աուդիտ», «Բյուզանդական ժառանգություն» (գլխավոր խմբագիր) ,«Քաղաքակրթության գործընկերություն», ՀՀ ԳԱԱ «Հայկական տնտեսական հանդես» ամսագրերի խմբագրական խորհրդի անդամ, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, Նոբելյան մրցանակի հավակնորդ տնտեսագիտության գծով 2020 – 2023 թթ.

Արթուր ՂԱՐԱԳՅՈԶՅԱՆ«

Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի գլխ. Խմբագիր (2019 – 2023թթ.)ՌԴ Բնական գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ

ՀՀ Թերթ «Հայաստանի Հանրապետություն Թերթ»

HHTert.am – http://hhtert.am/hy/republic/1064.html

Սահմանադրական կարգի խախտումները. Դատական հայցի հիմք

10)

Թողնել պատասխան Չեղարկել պատասխանը

Որոնում

Նորություններ