Այս է խորագիրը ֆրանսացի լրագրող Թիերի Մէյսսանի (1) 24 նոյեմբեր, 2020-ի յօդուածին (2), որ լոյս տեսաւ Վոլթէր Նէթուըրքի (Voltaire Network) կայքէջին մէջ: Ստորեւ՝ թարգմանաբար կը ներկայացնեմ յօդուածը.
«Փենթակոնը (Միացեալ Նահանգներու պաշտպանութեան նախարարութիւն), որ ծրագրած էր Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմը՝ գրաւուեցաւ (ծրագիրը) իր դաշնակից Բրիտանիոյ կողմէ: Սակայն մեծ պետութիւններէն որեւէ մէկը մտահոգուած չէր ատոր պատճառելիք մարդկային կորուստներով: Աւելին՝ մինչ Լոնտոնը եւ Անգարան վերանորոգեցին իրենց պատմական դաշինքը՝ Ուաշինկթընը եւ Մոսկուան ոչինչ շահեցան, մինչ Ճորճ Սորոսը եւ Հայութիւնը շատ բան կորսնցուցին:
«Մեծ Խաղը»
«44 օր պատերազմէն ետք, Հայաստանը ստիպուեցաւ զինադադարի համաձայնութիւն կնքել Ազրպէյճանի հետ, իր հողերուն մէկ մասին կորուստը ընդունելով: Սակայն, ինչպէս տեղեկացուցինք հարցաքննութեան ձեւով, Միացեալ Նահանգներուն նախնական ծրագիրն էր, թոյլ տալ, որ Թուրքիան մասամբ ջարդէ հայ բնակչութիւնը, ապա միջամտէ, տապալէ Էրտողանի վարչակարգը եւ խաղաղութիւն վերահաստատէ (3): Սակայն այս ծրագիրը ձախողեցաւ: Ծրագիրը բրիտանական խաղով մը ուղղութիւնը փոխեց: Գաղտնաբար, Լոնտոնը օգտուելով Միացեալ Նահանգներու ընտրութիւններուն խառնաշփոթէն՝ դաւադրութեամբ գողցաւ Ուաշինկթընի ծրագիրը: Ան կացութիւնը օգտագործեց, զրկելու համար Ռուսիան Լեռնային Ղարաբաղի քարտէսէն, եւ շարունակելու 19-րդ դարու «Մեծ Խաղը» (4): Այն ժամանակ Լոնտոնը Օսմանեան կայսրութեան դաշնակիցն էր Ռուս ցարական կայսրութեան դէմ: Երբ Մոսկուան անդրադարձաւ՝ զինադադար պարտադրեց կասեցնելու համար սպանդը:
«19-րդ դարուն ընթացքին Բրիտանիոյ եւ Ռուսիոյ կայսրութիւնները կատաղի մրցակցութեան մէջ էին, Կովկասը եւ ամբողջ Կեդրոնական Ասիան իրենց հակակշիռին ենթարկելու համար: Այս դրուագը Անգլիոյ մէջ կը ճանչցուի իբրեւ «Մեծ խաղ», իսկ Ռուսիոյ մէջ՝ «Ստուերներու մրցաշարք»: Ռուսիան սկսաւ այս խաղը յաղթել, երբ գրաւեց Լեռնային Ղարաբաղը, որուն շնորհիւ ընդարձակեց իր գերիշխանութիւնը Կովկասի վրայ:
«Այս պատմական նախընթացին վրայ հիմնուելով, Լոնտոնը կը հաւատայ, որ վերաշահելով Լեռնային Ղարաբաղը, պիտի կարենայ ականահարել Ռուսիոյ ազդեցութիւնը Կովկասի մէջ եւ ապա Կեդրոնական Ասիոյ մէջ: Բրիտանիոյ այժմու վարչապետ Պորիս Ճոնսընը (որուն մեծ հօր հայրը թուրք էր- ՅՉ), կը յաւակնի Ուինսթըն Չըրչիլի կայսերական քաղաքականութեան շարունակողը ըլլալ, եւ որուն կենսագիրն է ան: Այժմ ան զինուորական արդիականացումի մեծածախս ծրագիրը հրապարակեց (5):
«Վերսկսելու համար «Մեծ Խաղը», 29 յուլիս 2020-ին Ռիչըրտ Մուրը, որ արտաքին գործոց նախարարութեան ընդհանուր տնօրէնն էր՝ նշանակեց Էմ Այ 6-ի (Բրիտանիոյ արտերկրի գաղտնի սպասարկութիւն) տնօրէն: Ան նախապէս Թուրքիոյ դեսպան եղած է, սահուն կերպով թրքերէն կը խօսի եւ բարեկամացած է նախագահ Էրտողանի հետ: Ան այս նոր պաշտօնը ստանձնեց 1 հոկտեմբեր 2020-ին, ազերիներուն կողմէ Լեռնային Ղարաբաղի վրայ յարձակումէն չորս օր ետք:
Ռիչըրտ Մուրի առանցքային դերակատարութիւնը
«Ռիչըրտ Մուրը անձնական բարեկամն է գահաժառանք իշխան Չարլզի, որ կը հովանավորէ Օքսֆորտի իսլամական հետազօտութիւններու կեդրոնը, ուր քսանհինգ տարի վերապատրաստուած են «Իսլամ եղբայրներ» շարժումին մտաւորականները: Թուրքիոյ նախկին նախագահ ԱպտալլաԿիւլը նաեւ այս կեդրոնի տնօրէնն է: Իբրեւ Անգարայի մօտ դեսպան (2014-2017), Ռիչըրտ Մուր ընկերակցեցաւ նախագահ Էրտողանին, որ Եղբայրութեան հովանաւորը դառնայ: Ան նաեւ դերակատար էր 2014-ին Սուրիոյ դէմ պատերազմէն Բրիտանիոյ դուրս գալու ծրագիրին: Լոնտոնը մտադիր չէր հետապնդել այնպիսի հակամարտութիւն, ուր ան ներգրաւուած էր գաղութային նպատակներով, որ սակայն վերածուեցաւ Միացեալ Նահանգներու կայսերական գործողութեան (Ռամսֆելտ / Սեպրովսքի ռազմավարութիւն):
« Ռիչըրտ Մուր վերջերս այցելեց Եգիպտոս եւ Թուրքիա: Ան 9 նոյեմբերին (այն օրը, երբՌուսիան Ղարաբաղի մէջ զինադադար պարտադրեց), նախագահ Սիսիի կողմէ ընդունուեցաւ, սակայն 11 նոյեմբերին իր բարեկամ Էրտողանի հետ չհանդիպեցաւ, այլ անոր խօսնակին հետ Սպիտակ պալատին մէջ:
Միացեալ Նահանգներուն դիմաց՝ Սորոսը հաշուի չառնուիր:
«Լեռնային Ղարաբաղի մէջ ազերի-թուրք պատերազմին Ուաշինկթըն հաւատաց, որ իբրեւ թակարդ, կրնայ ապաւինիլ նախագահ Արմէն Սարգսեանին եւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանին, որ Ճորճ Սորոսի մարդոցմէ է (6):
«Ճորճ Սորոսը ամերիկացի շահադէտ մըն է, որ իր ուրոյն քաղաքական օրակարգը կը հետապնդէ, սակայն Սի Այ Էյ-ի հետ համագործակցելով (7): Դժբախտաբար, անգլիացիները Սորոսի հետ նոյն յարաբերութիւնը չունին. ան իր հարստութիւնը կը պարտի անգլիական սթերլինի դէմ գործողութեան («Սեւ Չորեքշաբթիին», 16 սեպտեմբեր, 1992), արդարեւ, անոր ծածկանունն է «Մարդը որ կոտրեց Բրիտանիոյ դրամատունը»:
«Դաւաճան Անգլիոյ» երկակի խաղը:
«Լոնտոնը նախ Ուաշինկթընին թոյլ տուաւ, որ առաջին քայլը առնէ: Ամերիկացիները կը խրախուսէին «Մէկ ազգ Երկու-պետութիւն» (Թուրքիա եւ Ազրպէյճան) գաղափարը՝ բռնի կերպով վերջ դնելու համար Արցախի Հանրապետութեան:
«Էմ Այ 6-ը օգնեց իր թուրք գործընկերոջ, ծայրահեղական վարձկանները Ազրպէյճան փոխադրելու համար (8), սակայն ռուսերը մեռցնելու համար եւ ոչ թէ հայերը: Սակայն Ղարաբաղի մէջ տակաւին ռուսեր չկային: Սորոս հակադարձեց ղրկելով քիւրտ վարձկաններ հայկական կողմին օգնելու (9) (այս բաժինը իրականութեան չի համապատասխաներ, Էրտողանի յայտարարութեան վրայ հիմնուած է – ՅՉ):
«Ամերիկայի խաղը հետապնդել ձեւացնելով՝ Լոնտոնը Պաքուի եւ Անգարայի նեցուկ կանգնեցաւ: Առաջին օրերուն, Մինսքի խմբակի երեք ուժերը (Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան միջնորդ, Խորհրդային միութեան քայքայումէն ետք) իմա՝ Միացեալ Նահանգներ, Ֆրանսա եւ Ռուսիա, փորձեցին պատերազմը կանգնեցնել եւ բանակցութիւններու վերսկսիլ: Երբ իւրաքանչիւրը յաջորդաբար նկատեց Ազրպէյճանի մերժումը, անոնք ՄԱԿ-ի Ապահովական Խորհուրդին բանաձեւ մը ներկայացուցին: Ուաշինկթընի համար համակարգուած ուղեգիծ մըն էր այս չէզոքութենէն դուրս գալով, դատապարտելու համար «մէկ ազգ երկու պետութիւնը»:
«Առաջին օրերուն հայերը ինքզինքնին կրցան պաշտպանել, լաւագոյնս, որ կրնային: Սակայն նախագահը, Արմէն Սարգսեան, փոխեց ռազմական անձնակազմի ծրագրերը եւ ռազմաճակատ բերաւ անփորձ կամաւորներ (պէտք է ըլլայ վարչապետը՝ Նիկոլ Փաշինեան, ըստ իր աղբիւրին, որ զօր. Մովսէս Յակոբեանի մամլոյ ասուլիսն է – ՅՉ) (10): Սարգսեան երկու՝ հայկական եւ բրիտանական հպատակութիւն ունի: Հետեւանքը եղաւ հայկական բանակին կոտորածը:
«Յանկարծ Միացեալ Թագաւորութիւնը յայտարարեց, որ բանաձեւը եթէ քուէարկութեան դրուի, ինք վեթոյի պիտի ենթարկէ: Հիասթափուած՝ Միացեալ Նահանգները 25 հոկտեմբերին հրապարակաւ մեղադրեց Ազրպէյճանը: Սակայն երկու շաբաթ եւս անցնելէ ետք, Ռուսիան անդրադարձաւ, որ Ամերիկան խառնաշփոթ նախագահական ընտրապայքարի մէջ կլանուած, այլեւս չէր հետապնդէր Ղարաբաղի հարցը:
Ռուսիան կը սուլէ խաղին աւարտը նախքան շատ ուշ ըլլալը:
«Միայն 6 հոկտեմբերի շուրջն էր, որ Ռուսիան վստահ եղաւ ամերիկեան ծուղակին մէջի անգլիական ծուղակին: Շուտով ան եզրակացուց, որ Անգլիան վերսկսած է «Մեծ Խաղը» եւ կը պատրաստուէր գողնալ իր ազդեցութիւնը Լեռնային Ղարաբաղի մէջ: 7 հոկտեմբերին, Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութին կը հեռաձայնէ իր թուրք պաշտօնակիցին բանակցելով հայերուն համար շատ աննպաստ զինադադար մը: Էրտողան հասկնալով, որ պիտի չկարենայ դիմադրել Միացեալ Նահանգներուն, անոր կացութեան բնականոնացումէն ետք, կը համաձայնի միայն հողեր շահիլ եւ կը հրաժարի վերստին Հայոց ցեղասպանութիւն գործադրելէ: Այնուհետեւ նախագահ Փութին իր ազերի գործընկեր Իլհամ Ալիեւը եւ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը Քրեմլին հրաւիրեց: Ան փրկեց այն, ինչ որ դեռ կարելի էր փրկել՝ ստիպելով իր զրուցակիցներուն զինադադար կնքել 10 հոկտեմբերին, Էրտողանի բանակցած պայմաններով: Անոր առաջնահերթութիւնն էր ռուսական ռազմական ներկայութիւնը ապահովել, խաղաղապահ ուժերու միջոցով եւ դադրեցնել արիւնահեղութիւնը: Ապա ան դիմեց ռուս ժողովուրդին՝ յայտարարելու, որ իր երկրի շահերը փրկած է՝ փրկելով Հայաստանը աւելի սարսափելի պարարտութենէ:
«Հայերը շատ ուշ անդրադարձան, որ Ռուսիայէն հեռանալով Միացեալ Նահանգներուն յարիլը, Նիկոլ Փաշինեան գրաւը սխալ ձիուն վրայ դրած էր: Անոնք յետադարձ ակնարկով հասկցան, որ նախորդ իշխանութիւնը որքան ալ փտած ըլլար, հայրենասէր էր, մինչ Սորոսին մարդիկը դէմ էին ազգութեան գաղափարին, եւ ուրեմն իրենց երկրին անկախութեան:
«Ժողովրդային բողոքի ցոյցեր եւ հրաժարականներ իրար յաջորդեցին. Սպայակոյտի պետը, արտաքին գործոց նախարարը, պաշտպանութեան նախարարը, սակայն ո՛չ թէ վարչապետը: Իր կարգին, ազերի նախագահ Իլհամ Ալիեւը ցնծութեան մէջ է: Ան շռայլ կերպով կը ծաղրէ Եւրոխորհուրդը եւ Եւրոմիութեան խորհրդարանը, հռչակելով իր յաղթանակը եւ յայտարարելով գրաւած տարածքները վերակառուցելու մասին: Անգլիացիները նոր առանձնաշնորհներ պիտի ունենան Պրիթիշ Փեթրոլիումին, եւ Ազերի ոսկիի յանգերուն մէջ»:
Այս յօդուածին կարեւոր մասը իրականութեան կը համապատասխանէ, ինչպէս նշուած էր «Արցախը զոհ Ամերիկայի ռազմավարութեան» յօդուածաշարքիս մէջ:
Արդարացի հարցումներ կ՛ուղղեմ այստեղ. Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութիւնը, արտաքին գործոց նախարարութիւնը, յատուկ ծառայութիւնները, պաշտպանութեան գերագոյն խորհուրդը եւ այսպէս կոչուած փորձագէտները տեղեակ չէի՞ն այս ահաւոր դաւադրութենէն, որուն մէկ մասը գաղտնի չէր նոյնիսկ: Կ’ուզեմ հաւատալ, որ Միացեալ Նահանգներուն եւ Անգլիոյ կողմէ Թուրքիոյ երկրորդ անգամ ցեղասպանութիւն գործադրելու կանաչ լոյս տրուած ըլլալէն, տեղեակ չէին, անոնք, որոնց վստահուած է մեր հայրենիքին ու ժողովուրդին ապահովութիւնը: Արդեօք դաւադրութիւնը աւարտին հասա՞ւ:
30 նոյեմբեր 2020
***
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Thierry_Meyssan
(2) https://www.voltairenet.org/article211746.html
(3) “Will Artsakh (Karabagh) be the tomb of Erdoğan ?”, “Karabagh: NATO supports Turkey while seeking to eliminate President Erdoğan”
(4) The Great Game. On Secret Service in High Asia, by Peter Hopkirk, John Murray (1990).
(5) “Boris Johnson Statement to the House on the Integrated Review”
(6) “Larisa Minasyan: OSF-Armenia has supported and supports the velvet revolution in the country”
(7) “George Soros, speculator and philanthropist”
(8) “4 000 jihadists in Nagorno-Karabakh”
(9) “Soros sent 2 000 Kurdish mercenaries to Armenia, says Erdoğan”
(10) Conférence de presse du chef d’état-major sortant, le général Movses Hakobyan, Erevan, 19 novembre 2020.
Aztag Daily.com
