Batı Ermenistan’ın devlet olarak yeniden doğuş gerçekliği düşüncesi, 1990’ların başında Dağlık Karabağ (Artsakh) savuncuları arasında ortaya çıktı.Yeniden doğuş ve inşa fikrinin temel savuncularından biri, Kurtuluş Ordusu kuruculardan Leonid Azgaldyan’dı (23.11.1942 Tiflis, 21.06.1992 Martakert). Bu fikir savaştan önce yurtsever ve siyasi olmayan derneklerin üyeleri olan özürlük savaşçıları ve aydınlar tarafından benimsendi.
Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin devlet olarak yeniden inşasını temel teşkil eden etken, onun kesintisiz “Ermenistan Devleti”in devamlılık durumudur ki, 1918-1920’lerde kabul ediler bir dizi uluslararası belgelere dayanır;
- Rus Hükümeti’nin (Halk Komiserleri Konseyi) 11 Ocak 1918’deki “Türkermenistanı” kakkındaki kararnamesi.
- 19 Ocak 1920’de Müttefik Devletler Yüksek Konseyi tarafından Ermenistan Devleti’nin bağımsızlığının Paris Konferansı esnasında de fakto tanınması.
- 11 Mayıs 1920’de Paris’te Müttefik Devletler Yüksek Konseyi tarafından de yure Ermenistan Devleti’nin bağmsızlığının tanınması.
- 4 Ağustos 1920’de Kilikya ermenileri tarafından Kilikya Bağınsızlık Bildirgesi’nin kabul edilmesi.
- 10 Ağustos 1920’deki Sevr Barış Antlaşması.
- 22 Kasım 1920’de ABD’nin 28. Başkanı Woodrow Wilson’nun Tahkim Kararı, tam adiyla “ABD’leri Başkanı’nın Türkiye – Ermenistan arasindaki sinır, Ermenistan’nın denize ulaşması, Ermeni sınırına yakın türk topraklarının askersizleştirilmesi hakkındaki kararı.
“Batı Ermenistan’da Ermenilerin Kendi Kaderini Tayin Hakkı” Deklarasyonu 17 Aralık 2004’te kabul edildi․ “Batı Ermenistan Hükümeti Hükümeti Oluşturma Süreci” Deklarasyonu 4 Şubat 2011 tarihinde kabul edildi.
Daha sonra BM’lerin 13.09.2007’deki “Yerli Halkların Hakları hakkındaki” Bildirgenin esası üzerine, Batı Ermenistan ermenileri ulusal kimliği ve vatandaşliğı Enstitüsü kurularak, bu esasla Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan Devleti’nin) yasal-hukuksal ve resmi kurumları oluşturuldu. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 21. Maddesi uyarınca 2013’ten başlayarak Batı Ermenistan Cumhuriyeti (Ermenistan Devleti) yönetim halkalarını oluşturuyor; Ulusal Meclis (Parlemento), Hükümet ve Cumhurbaşkanı Enstitüsü.
İlk kez Kasım 2013’te İnternet’te doğrudan elektronik oylama yoluyla Batı Ermenistan Ulusal Meclisi milletvekilleri seçimi yapıldı. Seçimler 41 ülkede yapıldı ve 64 milletvekili seçildi.
1-5 Eylül 2018’de Ulusal Meclisi (Parlemento) 2. dönem milletvekilleri seçimleri yapıldı. Seçimlere 47 ülkeden 51 500 seçmen katılarak ortak liste ile Batı Ermenistan Ulusal Meclisi’nin (Parlemento)101 milletvekilini seçti.
Şu anda, Radik Khamoyan Batı Ermenistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’dır, Tigran Pashabezyan Başbakan’dır, Armen Ter-Sargsyan Ulusal Meclis (Parlamento) Başkanı’dır.
Batı Ermenistan Ulusal Meclisi (Parlamentosu) Basın Servisi
11.08.2019
————
Ermenice’den Türkçe’ye çeviren: Vrezh Kosayan
