Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայությունը հայտնել է, որ Թուրքիան բացել է Նախիջեւանի հետ սահմանը, որը փակել էր երկու օր առաջ՝ կորոնավիրուսի վտանգի պատճառով: Թուրքիայի այդ որոշումն Ադրբեջանում առաջացրել էր վրդովմունք, թե ինչու՞ է Անկարան փակում սահմանը այն դեպքում, երբ Ադրբեջանում չկա կորոնավիրուսի տարածում: Բաքվի մամուլում դժգոհություն էր հնչում, որ Անկարան Նախիջեւանի սահմանը փակել էր առանց Ադրբեջանի հետ խորհրդակցելու:
Ինչու՞ էր Անկարան փակել Նախիջեւանի հետ սահմանն ու փաստորեն նպաստել այնտեղ խուճապի տարածմանը, եւ հետո բացել՝ Ալիեւի հետ քննարկելու արդյունքում: Դա շատ նման է Բաքվի վրա ճնշման, որ Էրդողանը գործադրեց Ալիեւին հանդիպելուց առաջ: Ի՞նչ է կորզել Թուրքիան Ադրբեջանից՝ Նախիջեւանի հարցում այդպիսի ճնշման գնալով: Եվ այն, ինչ կորզել է Անկարան՝ վերաբերում է Նախիջեւանի՞ն, թե՞ այլ հարցերի:
Հատկանշական է, որ Էրդողանի այցին զուգահեռ Բաքվի քարոզչամիջոցներում հայտնվեցին կարծիք-վերլուծություններ, որոնց իմաստն այն էր, թե Նախիջեւանի ապագան Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի որոշելիք հարցն է:
Նախիջեւանի կարգավիճակը որոշվել է 1921 թվականի ռուս-թուրքական պայմանագրով, որով այն խլվել է Հայաստանից ու հանձնվել Ադրբեջանին, պայմանով, որ չի հանձնվելու որեւէ երրորդ կողմի: 2021 թվականին կլրանա այդ պայմանագրի 100-ամյակը: Միջազգային իրողություններն ու զարգացումները հուշում են, որ Մոսկվան ու Անկարան անխուսափելիորեն կանգնելու են պայմանագրից եթե ոչ ամբողջական հրաժարման, ապա էական, սկզբունքային վերանայումների անհրաժեշտության առաջ:
Իսկ այստեղ կա նաեւ Իրանի հարցը: Անկասկած է, որ այդ շրջանը լինելու է Թուրքիային ոչ միայն Ռուսաստանի, այլ նաեւ Իրանի պահանջների առարկա: Անկարան պատրաստվում է դրան, հատկապես Աստանայի եռակողմ՝ Իրան-Ռուսաստան-Թուրքիա ձեւաչափի ճգնաժամի ֆոնին:
Էրդողանն Ալիեւից ըստ ամենայնի պահանջում է որեւէ կերպ փակել Նախիջեւանի հանդեպ որեւէ այլ հավակնության ճանապարհ, Թուրքիային թողնելով տնօրինության բացառիկ իրավունք: Հավանաբար փոքրիկ խուճապը, որ սադրել է Անկարան, ունի այդ նպատակը: Մյուս կողմից, սակայն, իր հերթին խուճապ է սադրել նաեւ Իրանը, եւ Բաքուն ըստ ամենայնի չի կարող անտեսել այն:
Մնում է հարցը, թե Ալիեւին Նախիջեւանի հարցում ինչ ազդակ կհղի Ռուսաստանը:
Միեւնույն ժամանակ, Մյունխենում Ալիեւի հետ դեբատին վարչապետ Փաշինյանը խոսել է Նախիջեւանի հայաթափման մասին: Իսկ նախորդ տարվա դեկտեմբերին Հայաստանի ԱԳՆ-ն հիշատակել էր Նախիջեւանի Ագուլիս բնակավայրում հայկական ջարդերի 100-րդ տարելիցը եւ ակնարկել Նախիջեւանի հանդեպ հայկական իրավունքի մասին:
Ըստ ամենայնի, Երեւանի համար մոտենում է ակնարկից իրավունքի ձեւակերպմանն անցնելու ժամանակը:
ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ, Մեկնաբան
