Ermeni halkının haklarının ve Ermeni meselesinin adil çözümü ile ilgili alınan kararların 100. yıldönümü arifesinde
(Batı Ermenistan Cumhuriyeti (Ermenistan) Hükümeti ve Batı Ermenistan Ulusal Meclisi (Parlamento) Ortak Kararı)
Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra, savaşı kazanan devletler, mağlup olan devletlerle barış antlaşması geliştirmek ve imzalamak amacıyla Paris Barış Konferansını topladılar. Paris Barış Konferansı kesintilerle 18 Ocak 1919 ile 21 Ocak 1920 tarihleri arasında gerçekleşti.
Ermeni Halkı’nın talepleri ve hakları ile ilgili 1920 yılı içinde Paris Barış Konferansı ve San Remo Konferansı’nda (19-26 Nisan 1920 Galip Devletler Yüksek Kurulu Toplantı’sında) kararlar alındı. Alınan bu kararlar daha sonra hem Sevr Barış Konferansı’nda hem de ABD 28. Başkanı Woodrow Wilson’un Tahkim Kararı’nda yerlerini aldılar ve Ermenistan Devleti ile ilgili alınan öbür kararlar da.
Ermeni Sorunu’nun şekillenmesinden (1878) sonraki dönemde 1973-1985 yıllarındaki Yeni Silahlı Kurtuluş Mücadelesi etkinliği ve programı hariç tutulursa, Ermeni Sorunu’nun (ulusal program) kesin olarak çözülmesi için yeni bir gündem oluşturulmamıştır. Ermeni Soykırımı sonrası dönem dahil olmak üzere, 1894-1923 yılları arasında Türk devlet yöneticileri olan Sultanlar, Genç Türkler, Kemalistler tarafından Osmanlı Imparatorluğunda, Batı Ermenistan’da, Ermeni Kilikyası’nda, Doğu Ermenitan’da, 1918-1920 yıllarında Bakü, Türki ve Azerbaycan yöneticileri tarafından Bakü’de Şuşa’da, 1988-1992 yılları arasında Azerbaycan yöneticileri tarafından Sumgayıt’te, Bakü’de, Gandzak’ta, Marağa’da, … gerçekleştirilen soykırımlar böylece bugüne kadar devam ediyor.
Ermeni Meselesinin adil bir şekilde çözülebilmesi ve Orta Doğu’da kalıcı bir barışın sağlanabilmesı için gerekli şartlardan bazıları, Sevr Barış Antlaşması ve ABD 28. Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson’un Tahkim Kararı taleplerinin yerine getirilmesi ve aynı zamanda 1920’de Ermenistan Devleti ile ilgili alınan diğer bütün kararların hayata geçirilmesidir.
Ermeni Sorunu’nun şekillenmesinden (1878) ve Ermeni Soykırımı’ndan (1894-1923) sonraki dönemde,1973-1985 yıllarındaki Yeni Silahlı Kurtuluş Mücadelesi etkinliği ve programı hariç tutulursa, Ermeni Sorunu’nun (ulusal program) kesin olarak çözülmesi için yeni bir gündem oluşturulmamıştır.
1980’lerin sonunda ve 1990’ların başında, Ermeni sosyal-politik düşüncesi genellikle Ermenistan Cumhuriyeti’nin yaklaşan bağımsızlık gerçekliğine hazır olmadığı gibi, bugün de Batı Ermenistan’ın (Ermenistan) yaklaşan bağımsızlığının (Kilikya dahil) kaçınılmaz gerçeğine hazır değildir.
17 Aralık 2004’te Şuşa’da Batı Ermenistan Ulusal Konseyi’nin kurulmasıyla, Ermeni Sorunu’nun nihai çözümünün yeni gündemi (Ulusal-Devlet Programı) 2004-2014 yıllarinda oluşturuluyor. Aynı gün, Batı Ermenistan Ermenileri’nin kendi kaderini tayin hakkı ile ilgili bir bildiri kabul ediliyor. 4 Şubat 2011’de Batı Ermenistan Hükümeti’nin oluşumunun başlangıcı ilan ediliyor.
2013’te yapılan genel seçimleriyle Batı Ermenistan’ın birinci dönem Ulusal Meclisi (Parlamento) oluşturuluyor. Seçimlere 41 ülkeden 17 897 vatandaş katılarak, 64 milletvekilini seçti.
1-5 Eylül 2018’deki Batı Ermenistan Milli Meclisi (Parlamento) milletvekilleri seçmlerine ise, 47 ülkeden artık 51 505 seçmen katılarak, birleşik liste ile 101 milletvekili seçildi. Seçilen milletvekilleri daha sonra Bati Ermenistan Cumhurbaşkanı’nı seçerek, başbakan adayını onayladılar.
Bütün bunlar, Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan), Ermeni haklarının ve taleplerinin temellerini uluslararası politikanın temel aktörlerine ulaştırma ve onların uygulamalarını hukuksal sağlam bir konumdan sürdürme açısından önemli adımlar atması anlamına geliyor.
Bütün bunlar, Ermeni Meselesi’nin nihai ve adil bir şekilde çözülmesi konusunun tekrar uluslararası hukuk ve politik gündeme döneceği anlamına geliyor.
Bu nedenle, Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan) 2018 Mayıs ve Kasım aylarında, BM Genel Sekreteri’ne ve BM Güvenlik Konseyi’nin Daimi Üye Devletleri’ne bu üç başvuruyu göndermesi oldukça doğaldır.
- BM’ye üye olmak,
- ABD 28. Başkanı Woodrow Wilson’ın 22 Kasım 1920’de aldığı Tahkim Kararı’nı hayata geçirmek, Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan) onayını, Tahkim Kararı’yla sınıları belirlenmiş topraklar üzerinde gerçekleştirmek,
- Batı Ermenistan ve Kilikya topraklarının askersizleştirmek ve Türk işgal kuvvetlerini oralardan çekmek.
BM’ye gönderilen başvurular Ermeni Halkı’nın haklarına ilişkin alınan aşğıdaki kararlara ve uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır. Alınan bu karar ve antlaşmaların 100. yıldönümü 2020’de kutlanacak.
- 19 Ocak 1920’de Paris Konferansı sırasında, Ermenistan Devteti’nin bağımsızlığının Müttefik Kuvvetler Yüksek Kurulu tarafından fiili (de facto) kabul etmesi,
- 11 Mayıs 1920’de, Müttefik Kuvvetler Yüksek Kurulu tarafından Ermenistan Devleti’nin bağımsızlığının kabul edilmesi,
- 29 Mayıs – 1 Haziran 1920 – ABD Senatosu’nda Ermeni mandatının görüşülmesi, bu da ABD’nin fiili (de facto) olarak Ermenistan (Ermenistan Devleti) unvanını ve Ermenistan topraklarını tanıdığını gösteriyor.
- 4 Ağustos 1920’de Kilikya Ermenileri’nin kabul ettikleri ”Kilikya’nın Bağımsızlığı” ile ilgili bildirge,
- 10 Ağustos 1920 – Sevr Antlaşması,
- 22 Kasım 1920 – ABD’nin 28. Başkanı Woodrow Wilson’un aldığı Tahkim Kararı, “Amerika Birleşik Devletleri’nin Türkiye ile Ermenistan arasındaki sınır ile ilgili kararı, Ermenistan’ın denize ulaşımı kararı ve Ermenistan sınırına bitişik olan Türk sınırının silahsızlandırılması” kararı.
Yukarıda belirtilen hususlar göz önüne alınarak, Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan), Hükümet’in ve Ulusal Meclis’in (Parlamento) 19 Ocak 2019’de aldıkları ortak kararla, 2020 yılını Ermeni Halkı’nın hakları ve Ermeni Meselesi’nin adil çözümü ile ilgili alınan hararların yılı olarak ilan ediyor.
Buna göre şunları öneriyoruz,
- BM’e gönderilen başvurulara uygun faaliyetler yürütmek, hayata geçirmek ve gerçekleştirmek, ABD 28. Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson’un Tahkim Kararı’yla belirlenmiş topraklar ve Ermeni Kilikya’sı toprakları üzerinde, Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan Devleti) onaylanması.
- Uluslararası kurumlara yasal ve siyasal süreç başlatarak Batı Ermenistan ve Kilikya topraklarını askerisizleştirmek ve oradan Türkiye Cumhuriyeti işgal güçlerinin çıkartılmasını sağlamak.
- Batı Ermenistan Cumhuriyeti’nin (Ermenistan Devleti) nihai tanınmasını sağlamak için, BM Güvenlik Konseyi ve Ermeni Meselesi ile ilgisi olan devletlerle faaliyet yürütmek.
- Uluslararası konferanslarda ve forumlarda uygun faliyetler gerçekleştirmek, milletvekilleriyle, siyasi ve kamusal kişilerle, diplomatlarla ve aynı zamanda manevi merkezler ve yapılarla sürekli çalışmalar gerçekleştirmek.
- 19 Ocak 2019’dan başlayarak, Ermeni Halkı’na verilen tüm hakları hayata geçirmek ve uygulamak, Ermeni Meselesi’nin nihai ve adil çözümüne ulaşmak için, çeşitli faaliyetler organize etmek ve hayata geçirmek.
Radik Khamoyan
Batı Ermenistan Cumhuriyeti (Ermenistan) Cumhurbaşkanı
Tigran Pashabezyan
Batı Ermenistan Cumhuriyeti (Ermenistan) Başbakanı
Armen Ter-Sarkisyan
Batı Ermenistan Milli Meclisi (Parlamento) Başkanı
19 Ocak 2019
—-
Ermenice’den Türkçe’ye çeviren: Vrezh Kosayan
Թարգմանությունը հայերենից՝ Վրեժ Քոսայանի
